Nganong supak?

Ang usa sa mga giilang batid sa Constitution ug kongresista sa Sugbo nga si Pablo Garcia mipahimangno sa Commission on Elections nga posible sila nga mag-atubang og kaso didto sa Korte Suprema kun ipamugos gyud ang pagpatuman sa full automation sa piniliay sunod tuig.

Matud ni Garcia nga way legal nga kapasikaran ang Comelec paghimo niini tungod kay wala pa hingpit nga masunod ang gimbut-an sa Republic Act 9369 kon ang naila nga “election computerization.”

Ubos sa maong balaud gikinahanglan ang Comelec mopahigayon og “piloting” sa eleksiyon gamit ang automated system. Buot ipasabot nga dunay dapit nga ilhon nga “pilot area” diin adto himuon ang computerized election.

Tumong niini mao ang pagsuway kun epektibo ug wala bay problema ang sistema sa dili pa hingpit sagupon sa tibuok nasud. Gikan niini ang joint oversight committee sa Kongreso mohimo og rekumendasyon kun ipatuman ba sa hingpit o dili ang automated system sa piniliay.

Apan sumala pa ni Garcia nga wala pa ni mahimo sa Comelec busa dili pa mamahimong molargo sila pagpatuman sa “full automation” karong 2010 elections. Gawas niini si Garcia miingon nga laing problema ug mas seryoso mao ang kalapasan sa Batakang Balaud.

Gipasabot ni Garcia nga ang Article 7, Section 4 sa Constitution nagmando sab nga ang pag-ihap sa botos sa mga kandidato pagkapresidente ug bise presidente himoon sa Kongreso.

Apan kun mahinayon ang computerization wala nay iphon ang mga sakop sa House Electoral Tribunal nga mga certificate of canvass gikan sa mga probinsiya tungod kay ang resulta gikan naman sa computer.

Kini maoy mga bug-at nga hinungdan nganong supak si Garcia sa pagpatuman sa full-automation sa mosunod nga eleksiyon.

Pero alang nako kun disidido gyud ang administrasyon nga mapatuman ang computerization mamahimo pa nilang kapangitaan og paagi aron masulbad ang maong mga problema.

Una, nganong di man amendahan sa Kongreso ang R.A. 9369 nga nagmando og “piloting” sa automated election ug sagupon ang gipatuman nga computerization sa Autonomous Region in Muslim Mindanao nga kabahin sa piloting requirement o ba kaha wagtangon nalang ang pagpatuman niini ug tugotan ang direktang pagpahigayon sa full automation.

Kabahin sa certificate of canvass alang sa mga kandidato pagkapresidente ug bise presidente nga maoy gilatid sa Batakang Balaud. Dili ba diay mamahimo nga ang resulta sa ihap sa computer maoy ipuli kon substitute sa certificate of canvass?

Mamahimo man tingali nga kapangitaan og paagi kun gusto gyud sila. Kay kun atong sakyan ang argumento ni Kongresista Garcia dili gyud mahitabo nga mapatuman ang automated election hangtud nga amendahan pag-una ang atong Batakang Balaud.

Mamahimong nasayop ko, apan ang akong tan-aw di gyud gusto ang administrasyong Arroyo nga ipahigayon ang computerization. Tataw ang mga timailhan niini sa misteryoso nga pagsibog sa Filipino partner sa Smartmatic, ang consortium nga maoy nidaog sa bidding alang sa pag-supply sa mga machine.

Ambot unsay mas lawom nga hinungdan gawas sa mabaw ug taphaw nilang rason pagsupak sa pagpatuman sa computerization sa atong eleksiyon? Apan sibaw ang pagtuo sa kadaghanan nga ang kalisod sa pagtikas maoy posibling nagpahipi nga rason nganong supak sila sa automation.

* * *

Email:[email protected]