Nakakita na gyod og sulbad ang pamunoang Arroyo sa nag-usbaw nga mga kaso sa Influenza A (H1N1):
• Mohunong na sila sa inadlaw nga pag-ihap sa mga nataptan sa kagaw sa hilanat;
• Mohunong na sila pagtambal sa mga nataptan sa kagaw sa hilanat;
• Mohunong na ang mga tambalanan pagdawat sa mga nataptan sa kagaw sa hilanat; ug
• Mohunong na sila pagtanggong sa mga tambalanan sa mga pasahero gikan sa ubang kanasuran nga nataptan sa kagaw sa hilanat.
Ang ila na lang atimanon mao ang mga pasyente nga may sakit sa kasingkasing ug baga ug naapil sa pundok nga giisip nga dako ang kahigayonan nga mamatay kun matakdan sa kagaw sa hilanat.
* * *
Masabot kaayo nganong gihimo ni sa kagamhanan. Gibanabana sa DOH nga moabot og 25% sa nasudnong populasyon ang mataptan sa kagaw sa hilanat. Sa ato pa, 22.5 milyones ka pasyente ang kinahanglang atimanon sa mosunod nga mga adlaw.
Ang suliran mao nga way igong mga tambalanan ang kagamhanan ug pribadong sektor nga makaatiman sa maong gidaghanon. Di makagahin ang kagamhanan og P90 bilyones alang sa respiratory swab sa tanang magdudang nataptan sa kagaw. Kay kun himuon ni sa kagamhanan kuyaw nga maibanan ang gahin alang sa mas mahinungdanon nilang katuyoan—ang paglaag-laag sa ubang kanasuran.
Apan igo na ba ning sukaranan nga hukasan na lang ang katawhan sa A(H1N1)?
* * *
Way katakos ang kagamhanan pagtino nga ang mga pasyente sa A(H1N1) magpabilin sa ilang pinuy-anan. Busa way makapugong nila paglaag ug pagpanakod sa ilang kahigalaan ug kasilinganan. Tungod sa pasalig sa Department of Health (DOH) nga ang A(H1N1) kasarangan rang hilanat, wa nay magtagad pagsusi unsang kagawa ang nakatakod ug kun mananakod na ba sila.
Way angay’ng kabalak-an kay di man makamatay ang kagaw nga niabot dinhi sa ato. Gawas lang kun masakiton nang daan ug huyang ang panglawas sa mga biktima. Nga maoy morag gilawog sa tirong ning pag-isa sa kagamhanan sa puti nga tualya.
* * *
Apan sama sa naandan way klarong direksiyon sa pamunoan. Samtang nawad-an nag paglaom si Health Secretary Francisco Duque III nga makontrolar pang pagkatap sa kagaw, si Pres. Arroyo nimando nga sundon sa Pilipinas ang kinatas-ang alerto (Level 6) nga gideklarar sa World Health Organization (WHO) ug padad-an og quick reaction teams nga may bawon nga mobile testing kits ang mga dapit nga naigo sa kagaw.
Nisaad sab si Arroyo nga mag-self quarantine bisan sa sipsip ni Duque nga luwas siya sa kagaw bisan pulos natakdan sa kagaw ang upat ka nasud nga iyang giduaw—Japan, Colombia, Brazil ug Hong Kong. Unsa may himuong Arroyo karong gisalikway ni Duque ang iyang sugo sa mas agresibong pakiggubat sa A(H1N1)?
* * *
Email:leo_lastimosa@abs-cbn.com