Dagon sa kakugi

Si Casimero Pilones dunay karaang napta. Nga motug-an niya unsay labing tukmang mga adlaw sa pagpananom sa lapad niyang umahan sa Paril, sa bukirang dakbayan sa Sugbo. Sa iyang lapad nga paliyahan, may giugbok nga bagakay nga may panapton. Di siya motug-an unsa to.

Dihay higayon nga nahibung si Pilones sa iyang mga paliya, namunga gihapon lapas sa naandang unom ka buwan nga lahutay (mokita siyag P90,000 ang semana ug makaanig ka-30 sa di pa matun-as ang mga punoan). Gisungog siya sa mga silingan nga mas una siyang mamatay. Maong gipaibot ni Pilones ang mga paliya bisan nagsige pag bunga.

* * *

Bisan gibantog sa Paril ug kasilinganang kabarangayan nga may dagon si Pilones maong malampuson kaayong iyang mga umahan, wa siya molugak sa pagpangandam pagtino nga molambo ang iyang mga tanom:

• Usa ka buwan sa di pa mananom, giandam nang mga lungag nga usa ka tiil ang gidak-on ug usa ka tiil ang giladmon sa mga bundo nga pinutos sa plastik;

• Gipuno ang lungag sa gilahugay nga iti sa manok ug ginabas o sungo sa humay;

• Gitukoran og mga guod nga gikutayan og tangsi ang tibuok ektarya nga luna; ug

• Giputol ang tanang wa kinahanglanang turok sa paliya aron usa ka punoan ray mokatay ug makahimo’g mas dagkong bunga.

* * *

Labihang daghana sa mga umahan ni Pilones nga wa pa siyang kaato pagtikad nilang tanan. Kasagaran sa mga luna prendado ug na-remate na. Ang iyang paliyahan giprenda lag P40,000. Wa makadaot sa panguma ni Pilones ang iyang pagka-barangay kapitan sa Paril.

Mapagarbuhong nipahibawo si Pilones sa gatosan nga nanguyog sa labing unang Kapamilya Backyard Gardening Field Trip niadtong Sabado nga iyang mga katagi-barangay natakdan sa iyang kakugi sa pagpanguma. Ang kita sa iyang baboyan, kahumayan, paliyahan ug ubang mga utanon maoy gigasto sa mas dagkong patigayon, sama sa pagpananom og mangga.

* * *

Alang ni Pilones, ang bugtong hulga sa panguma nga di masagang mao ang bagyo. Nga kun moigo sa kamanggahan mosangpot sa minilyon ka pesos nga pagka alkanse. Apan ang ubang kakulian, bisan ang paghugpa sa mga peste, masagang ug kapangandaman. Alang niya, ang labing mahinungdanong gikinahanglan sa malampusong panguma mao ang kakugi ug kaalam sa bag-ong mga paagi pagtikad sa yuta. Matud niya ang puhonan dali rang mautang kay daghang mosalig sa ligdong ug determinadong mga mag-uuma.

Di pa uwahing pagbalik sa yuta. Atong palipangon ang binhi sa gugma sa yuta nga gitisok sa atong katiguwangan. Alang sa mga may luna nga nabiyaan na sa daghang katuigan, sa may gagmay’ng mga nataran, ug bisan sa mga sama nako nga makayuta lang kun may mga kaang, malipayong pagtikad sa mas sanag nga ugma.

Email:[email protected]