Walay nasayod unsay dangatan sa kagubot karon sa Mindanao. Hangtud kanus-a matapos ang pag-unay natong mga Pilipinhon ug kanus-a gayud nato maangkon ang hingpit nga kalinaw sa Isla sa mga Saad.
Kun hinumdoman, ambut unsa tong tuiga, ambut kinsa toy nisulti, diin dihay mga public pronouncements, mga pasalig nga sulod sa duha ka tuig (duha ba to?) mapupos ang tanang rebelde sa Pilipinas.
Kahinumdom ka, Dro, unsa tong tuiga ang maong panganti?
Ato sang hinumduman nga sa dihang gitinuod unta ni Erap ang pagpusgay sa mga rebelde sa Mindanao, gibadlong ang Presidente tungod kay ipaagi gyud kono sa malinawon nga process ang pagkab-ot sa hingpit nga kalinaw.
Karon, unsa man? Di mada’g peace process? Kinahanglan gubaton? Lisud ang kahimtang sa affected areas sa Mindanao. Ngano bang di man gyud ta magkasabot? Nganong lisud man kab-uton ang kalinaw sa Mindanao?
Ug kining mga criminal elements sa Mindanao, nganong naglisud man ta pagpuo kanila? Pila na bay atong gasto ini? Pila na ka kinabuhi, lakip kinabuhi sa mga sibilyan, nga wa untay labut, ang nakalas, gumikan lang sa atong paningkamot nga makab-ot ang tiunay nga kalinaw sa Mindanao?
Kahinumdom ko sa dihang si kanhi Mayor ug kanhi Assemblyman Reuben Canoy gitudlo nga chairman sa Southern Philippines Development Authority (SPDA), dihay iyang mga dagkung plano pag-develop sa tibuok Mindanao, if only to prove nga dili biniyaan ug pinasagdan ang taga-Mindanao.
Apan, nagpabilin lamang kadtong mga plano tungod kay wala may nagpaluyo nga sufficient funding.
Mao ba kaha kini karon ang nagpahipi nga hinungdan ngano nga lisud kab-uton ang kalinaw sa Mindanao? Kini, gumikan sa ilang kauhaw sa kaugmaran? Complicated kining suliran ug conflict sa Mindanao. Dili kini masulbad sa bala lamang. Kun buot hunahunaon, dili unta kinahanglan nga magpinatyanay ta aron makab-ot ang kalinaw.
Di ba, Dro? Pagkadaghan nang mga peace negotiator ang atong gipadala ngadto sa Mindanao. Unsa may ilang nahimo?