Sukad sa sinugdan pagtumaw sa sugyot pag-umol sa Bangsamoro Juridical Entity pinaagi sa Memorandum of Agreement tali sa kagamhanan sa Pilipinas ug sa mga rebelde nga Moro Islamic Liberation Front kon MILF nipadayag na ko sa pagduda nga pagpanglingla ang maong lakang aron gamitong rason pagduso sa kausaban sa batakang balaud.
Ang mubo ko’ng pangagpas wa masayop, human si Presidente Gloria Macapagal Arroyo mibanhaw sa miaging adlaw sa Charter Change. Si Press Secretary Jesus Dureza miangkon nga ang kausaban sa Constitution gikinahanglan aron mapatuman ang MOA.
Ang duha sa mga Sugboanong batid sa Constitution miingon nga di maayo nga ang MOA maoy gamitong rason pag-usab sa batakang balaud. Si Deputy Speaker Pablo Garcia sa segundo distrito sa Sugbu, miingon nga samtang siya way supak sa pag-usab sa Constitution apan kinahanglan nga kini himuon aron pagpalambo sa balaud ug dili aron ma accommodate ang katukuran sa BJE.
Si Garcia miingon nga sayop ang timing sa pagkakaron tungod sa kontrobersiya BJE tungod sumala pa niya makamugna ni og daghang mga espekulasyon. Usa niini mao ang pagduda nga tuyoon ni aron magpabilin ang mga “graduating officials” sa pwesto.
Ang Sugboanong delegado sa Concom kaniadto ug karon Court of Appeals Justice Regalado Maambong susama sab og baruganan.
* * *
Bilib kong Garcia tungod kay bisan kaalyado siya sa administrasyon apan way lipod-lipod niyang gisaway ang MOA.
Iya ni nga gihulagway nga usa ka matang sa pagpanglingla tungod sa mga probiso nga “disadvantageous” sa katawhan ug sa nasud. Dunay probiso matud ni Garcia nga posibleng gawas sa Mindanao ang mga dapit sa ubang bahin sa nasud kaniadto nga gidumala og mga sultan ila sab nga i-apil isip ancestral domain.
Kun kini mahitabo, matud ni Garcia nga posibleng lakip ang Mactan ug Panay angkunon sa BJE.
Ang pagtago-tago sa mga proponents sa MOA ug ang wa nila pagpangonsulta sa sa mga apektado nakapasamot sa pagduda sa tinud-anay nga motibo niini.
Way lipod-lipod nga gitug-an ni Garcia nga dakong kalapasan sa Constitution ang tinguhang pagtukod sa BJE. Matud ni Garcia resulta kini sa ka kuwang og hibangkaagan sa mga tawo nga naglangkob sa negotiating panel sa gobiyerno.
Sumala pa ni Garcia nga tungod kay mga military ang naglangkob sa negotiating panel nakompromiso ang mga importante nga bahin sa Constitution nga di gyud unta angayan.
Gipasabot ni Garcia nga basi sa MOA maapeke ang sovereignty sa Pilipinas sa mga dapit nga mamahimong bahin sa BJE ingon man usab ang teritoryo sa nasud.
Matud ni Garcia nga kun disidido gyud ang administrasyon nga mapatuman ang MOA angayan nga giuna nila ang amendment sa balaud sa wa pa sila maghisgot og MOA.
* * *
E-mail: fplanguido@yahoo.com