Matrikula!

Gisugat og taga liog nga pagsaka sa matrikula ang na-ot-ot nang mga ginikanan sa kamahal sa tanang palaliton ug daw bulawang presyo sa lana.   Apan tungod sa tinguha nga maka-human ang ilang mga anak sa kursong ilang gitinguha, gi-utong sa mga ginikanan ang kamahal sa edukasyon sa nasud karon.  Apan human makapa-enroll ang mga estudyante sa state colleges and universities, nipagawas og pamayahag ang presidente nga wa’y mahitabong umento sa matrikula sa tanang publikong tunghaan tungod sa kalisud sa pagpuyo karon.

Apan inay malipay, gikasubo ug gibatikos pa sa mga estudyante ug mga ginikanan ang deklarasyon sa presidente tungod kay sagad nila, nahuman na sa pagpa-enroll.  Karon, tubag sa Malacañang sa maong problema ang pag-refund o paghatag pagbalik sa sobrang matrikula nga ilang nabayad.  Ang maong lakang wa’ sab makapalipay sa mga ginikanan.  Una, kinahanglan pa nilang mo-pleti na sab balik sa tunghaan aron sa pagkuha sa refund.  Ikaduha, kinahanglan pa nilang molinya ug modot-dot aron lang makuha ang refund.  Kining tanan, di’ unta mahitabo kung nahimo pang ‘pro-active’ ang gobyerno sa pagtabang sa mga kabus nga molupyo sa nasud.

Ug di’ lang ang habig sa mga estudyante ug mga ginikanan ang nabutang sa dakong perwisyo sa uwahing deklarasyon sa presidente.  Lakip sa nakapangawot sa ilang ulo ang mga apektadong tunghaan sa nahimong kamanduan sa Malacañang.   Nireklamo na ang mga tunghaan nga di’ sayon ang dinaliang pag-refund tungod kay nahipatik na sa ilang mga records ang nabayran sa mga ginikanan.  Hinungdan nga nihangyo ang mga tunghaan nga ihapak nalang ang gibayad sa sunod nga semester.   Ang ubang ginikanan nangutang pa aron lang may ikabayad sa matrikula.  Ug kung di’ ibalik ang sobrang nabayran, tulobagon sa mga ginikanan ang pagbayad sa ilang gihuwaman nga kuwarta. Mas maayong tan-awon ug sukit-sukiton unsay padulngan sa gibayad nga matrikula sa mga estudyante.  Makapahibu’ng nganong taas ang bayranan sa ‘miscellaneous fee’ sa matag semester.  Kung pabiling itago sa mga tunghaan unsay gigamitan sa maong bayranan, ang mga estudyante ra ang ilang gisu’d sa bulsa ug ang mga ginikanan ra ang ilang gipangwartahan.  

Na-obserbahan nga kung kanus-a nag-antos na sa kasakit ug kalisud sa pagpuyo ang mga Pinoy, mao pay paglihok sa gobyerno pagtabang sa mga tawo nga dugay nang nipiyait sa kalisud.  Gipapas man o wa’ ang dugang matrikula base sa deklarasyon sa presidente, wa’ kaayo ni dakong epekto alang sa mga ginikanan ug mga estudyante nga dugay nang nagbagolbol sa kamahal sa edukasyon sa nasud.  Kung tan-awon ug susihon pa ang isyu, asa man ta mangita og usa ka kolehiyo ug unibersidad nga gipanag-iya sa gobyerno nga usahay mas mahal pa ang matrikula itandi sa mga pribadong tunghaan o di’ ba kaha halos patas na ang bayranan sa mga pribadong unibersidad?

Ang Pilipinas ang usa sa mga nasud sa Asya nga may  taas nga kalidad sa edukasyon.  Ug kung basehan ang kapin otsenta milyones ka mga Pinoy karon, kita ang mas daghan og mga tawo nga nakatungha o nakahuman og kurso.  Ug kung  tan-awon ang kalibutanhong hulagway, ang Pilipinas ang usa sa nag-unang mga nasud nga may daghang mga tawo nga makamaong mogamit o mo-istorya og English.  Ang maong mga kalampusan ug kadungganan posibleng di’ na mahitabo kung padayong gihulga ang edukasyon sa nasud pinaagi sa taga liog nga matrikula.  Ug kung atong tan-awon ang kahimtang sa edukasyon karon, mas nagka-ubos pa ang kalidad sa gipakitang taras sa atong mga estudyante sa mga ‘assessment exam’ sa mga tunghaan.

Kanunay nga gibida sa gobyerno ang tinguha ini sa pagpalig-on pa sa edukasyon sa nasud. Apan ang di’ nato masabtan nganong susamang problema man gihapon ang gisagubang sa atong edukasyon karon? Kung sa mga miaging tuig ang kakuwang sa classroom, kaluwas sa mga estudyante sa ilang pagtungha, kanihit sa mga libro, gubaon nga mga lingkuranan ang nag-unang problema, karon susamang problema gihapon ang gi-atubang sa departamento sa edukasyon.  Ug kung tinuod pa ang gipasigarbo sa gobyerno nga gihatagan ini og dakong bili ang edukasyon nganong susamang problema man ang gireklamo sa mga magtutudlo, ginikanan ug mga estudyante ang ilang gikanta karon?