Pormula sa ekonomiya sa Pilipinas

Ang pormula sa ekonomiya nga gisagop sa Pilipinas mao ang pagpautang sa gawas sa nasud aron makahatag og proyekto ang gobiyerno, ang pag-imbitar sa mga langyaw nga puhunan aron makahatag og trabaho dinhi sa sulod sa nasud, ug ang pagpanrabaho sa mga OFW’s aron makabaton og dolyares nga pambayad sa mga utang sa gawas sa nasud.

Kining maong mga pormula, bisag unsaon natog matik-matik, dili kini ang pormula nga makahimong mauswagon sa atong nasud ug maghaw-as sa atong katawhan sa kalisud. Matiguwang na lang ang Pilipinas, dili gihapon kini madato. Ang madato ani kadtong nasud nga atong giutangan, kadtong langyaw nga atong gipanegosyo dinhi, ug kadtong mga nasud nga serbisyohan sa atong mga OFW.

Sayud kita nga daghang mga proyekto sa goberno nga inutang sa laing nasud nga nasayang o wala mosalir tungod kay gihimo na lamang kining kuhaanan sa mga kickback. Kining daghan natong mga utang nga gisigihan natog bayad, kun nisalir pa unta kini ug seryoso pa unta ang atong goberno niining mga proyektoha, moderno na unta kita ug hapsay na unta ang atong pamaagi. Sama sa mga utang aron pagpamoderno sa COMELEC. Pila na ba ka bilyon ang nausik sa pagpalit sa mga kahimanan sa COMELEC nga wala gyud magamit.

Nagkadaghan ang mga langyaw dinhi sa atoa. Sila ang naghupot sa mga dagkong negosyo, sila ang nanag-iya sa mga dagkong propyedad, sila ang daghang kwarta, samtang ang mga Pilipino gihimo lang mga sulogoon nila. Ug naa say daghang negosyante dinhi sa atoa nga mga langyaw, nga didto  sa ila mas pobre pa nato, unya midato lang pag-ari diri sa Pilipinas. Bisan kanang mga dagkong taipan diri pobre sa ilang gigikanan. Nagpaila kini nga morag duna kitay nataligam-an o wala buhata nga gibuhat niining maong mga langyaw.

Daghan ang migawas sa nasud aron pagpangita sa trabaho nga taas ang sweldo. Miuswag tinuod ang mga pamilya sa atong mga OFW. Apan mas labaw pang miuswag ang ekonomiya sa nasud nga giserbisyohan sa atong mga OFW.

Ang ekonomiya sa mga datong nasud gipasikad sa giingong “knowledge economy”, o ekonomiya nga nagsalig sa abilidad ug kahibalo. Ug buot hunahunaon, dili mabiyaan ang Pinoy kun utok ang hisgotan. Dili sab mabentahaan ang Pinoy kun kugi ang hisgotan. Apan nganong wala man magamit og insakto kining atong utok ug kakugi aron pagpalambo sa ekonomiya?

Gani, kun buot pa gyud hunahunaon, mas bentaha unta kita kaysa sa ubang nasud kay gawas sa utok ug kakugi, dato usab ang atong kalikupan. Gihatagan kita sa Ginoo og daghang kadagatan, yutang tambok, maayong tempo ug uban pang natural nga mga bahandi. Kun ang atong programa sa agrikultura giubanan pa sa seryoso nga suporta sa research and development kon R&D sa atong goberno, mas maarang-arang tingali ang atong food security ug mga abot.

Ang goberno sa ubang nasud mipundar alang sa mga programa sa research and development, dili aron ang ilang mga tawo mag-OFW inig kahuman, kondili aron nga ang ilang kinaadman gamiton sa mga programa sa goberno aron pagpalambo sa ilang kaugalingong ekonomiya. Dinhi sa atoa, aduna kitay mga imbentor ug sayantipiko, apan ang ilang imbensyon kulang sa suporta, ug ang atong goberno kulang sa direksyon mahitungod niini, tingali kay gipalabi nato nga mosagop sa imbensyon sa mga langyaw, o dili ba tungod adunay mga dagkong negosyante nga dili gustong maligsan….. ang mga negosyanteng langyaw ra sad.

Balikon ko, wala mabiyai ang Pinoy kun utok ug kakugi ang hisgotan. Apan wala kita mosalig niini isip puhunan sa ikalambo sa atong kaugalingong ekonomiya. Wala kita mosagop sa “knowledge economy” nga maoy gisubay sa mas mauswagong mga nasud. Mas labaw kitang nagsalig sa utang, langyaw'ng puhunan, ug pagpanrabaho sa gawas sa nasud. Hinuktokan kuno nato kini.

Alang sa inyong mga panahom, palihug e-mail sa [email protected]. Daghang salamat.