Pagkaon, populasyon, krudo, ekonomiya

Naunsa ba kini nga nikalit man kanihit ang pagkaon karon. Gibalita nga aduna kunoy food shortage, dili lang sa Pilipinas, kondili sa tibuok gayud nga kalibutan. Wala man untay dagkong bagyo ug hulaw sa miaging tuig. Kulang kuno ang abot kay kulang usab ang gitanom. Ug kulang ang gitanom kay gamay nalang ang mga luna nga gipanamnan. Kulang sab ang tawong nananom, apan nagkadaghan ang tawong mokaon.

Nganong dili man igo ang gipananom? Giingong ang mga kanhi basakan nahimo na karong mga subdivision, mga dagkong tindahan, mga pabrika, mga edipisyo. Kaniadtong miaging duha ka bulan samtang nagmaneho ako pangon sa Baguio City aron motan-aw sa Panagbenga Festival didto, naka agi kami og dakong tindahan nga gitukod sa kanhi halapad nga umahan    didto sa Luzon.

Mas daghan ang populasyon karon ug padayon kining nagkadaghan. Sulod sa pipila ka tuig nagpakabuta-bungol ang goberno ug ang katawhan niining makapa-alarmang pagsaka sa populasyon tungod kay adunay mga relihiyon nga supak sa ubang pamaagi sa pagplano sa pamilya. Ang mga nagdumala sa goberno kulang sa political will aron mahatagan kinig atensyon. Tingali mas bale pa alang kanila nga makita kining mga gagmay'ng bata nga morag mga itoy'ng irong askal nga walay tagad ug gasuroy suroy sa kadalanan,  nangita'g  makaon, kaysa mohimo og programa aron pagtudlo sa mga ginikanan mahitungod sa responsableng pagka ginikanan.

Ug busa niining miaging mga adlaw, miingon ang Malakanyang nga abri na sila sa mga balaodnon ug mga programa nga iduso aron pagkontrolar sa populasyon. Dili ba angay usab natong tagaan og insaktong pagtagad ang populasyon nga nangatawo na karon, aron makatabang sila sa atong ekonomiya sa umaabot nga mga adlaw ug dili maglatagaw lang o motabang og duot kanato?

Nganong kulang man ang nag-ugmad sa kayutaan? Ah, mas gusto ang mga tawo manrabaho sa pabrika, opisina ug sa gawas sa nasud, tungod kay sa kagagmay sa mga umahan sa atoa, gagmay ra usab kaayo kinig abot. Gani kining giingong sustenance farming usahay kulang pa gani mosapar sa inadlaw nga panginahanglang pagkaon sa usa ka pamilya. Kun ang pagkaon dakog epekto kanatong tanan, nganong daw dili man kita seryoso sa mga programa sa agrikultura ug produksyon sa pagkaon? Kun atong tan-awon ang atong mga umahan, pulos  gyud intawon mantinil. Itandi kini sa halapad nga mga umahan sa ubang nasud. Tingali aduna kitay wa makit-i o buhata nga ilang gibuhat.

Sulod sa pipila ka tuig, ang nahimong sukdanan nato kun mauswagon ba ang usa ka lugar mao ang nindot nga dalan, dagkong building ug mga tindahan, kun daghan bang langyaw'ng puhunan nga misulod sa atua. Giisip nga ang kaalegre sa komersyo nagpaila nga mauswagon ang nasud. Sa maong panglantaw, wala nato makit-i nga ang produksyon, ilabi na sa pagkaon, usa usab sa mga importanteng sukdanan sa kamauswagon sa usa ka lugar.

Niining pagnihit sa pagkaon, midungan usab kining pagsaka sa presyo sa krudo sa tibuok kalibutan. Labing taas nga presyo sa krudo sa tibuok kasaysayan kining atong nahiaguman karon. Daw giayo kitag sungog sa panahon. Tungod niini, pwerteng tay-oga sa atong ekonomiya, ug sa mga ekonomiya sa ubang mga nasud. Giingon nga sa Estados Unidos, daghang mga negosyo nga nanirado. Misaka ang gidaghanon sa walay trabaho.

Natural lamang nga maapektahan ang ekonomiya sa kakulang sa pagkaon. Kay bisag unsaon og kwenta, bisan pa sa mga daghang tindahan, pabrika, turista, ug uban pang mga negosyo, ang pinaka-basic nga kinahanglan sa tanan mao man ang pagkaon. Mag-unsa man kun ang tawo daghan og kwarta apan wala siyay mapalit nga kan-onon tungod sa kanihit niini? Ug kun taas ang presyo sa krudo, unsaon man niining mga pabrika  og tindahan ug mga negosyo sa pagdagan sa negosyo?

Sa sinultihan sa ubang mga politiko, nabalaka ang katawhan kun nakasabot ba ang nahauna sa labaw'ng panginahanglan nato karon. Lisud gyud tinuod kaayo kun ignorante ang mga politiko sa atong sitwasyon ug ang giatiman mao lamang ang politika. Paminawa ninyo kun unsay mga pamahayag niining mga politiko karon. Kun politika, pag-ilog sa gahom ug eleksyon sa tuig 2010 gihapon ang giyawyaw bisan niining mga kalisud nato karon, dan mao na ang usang dakong hinungdan nga kulang ang atong pagkaon karon.

Alang sa inyong mga panahom, palihug email sa [email protected]. Daghang salamat.