Tigbaligya og load sa cell phones sa Kalunasan, Cebu City nahibung nga ang tag-mameso nga iyang gigakotan og scotch tape, inay iphon lang nga maoy naandan, gibungkag sa iyang supplier ug gitagsatagsa pagpapilit sa magnet. Gipasabot siya sa iyang suki nga ang tinuod nga sensiyo di masuyop sa magnet. Nahugno siya dihang usa sa mga sensiyo nipilit. Giingnan siya sa iyang suki nga usa siya sa nagkadaghan nang nalutsan sa mini nga tag-peso nga sensiyo.
Human nakabati sa kasinatian sa taga Kalunasan nga nisumbong sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya, tag-iya og sari-sari store sa Sambag Uno nidali-dali pagtapok sa tanang tag-mameso nga iyang halin ug gipaduol sa magnet. Masulub-on siyang nipahibawo namo nga daghan sa iyang mga sensiyo ang nipilit.
* * *
Lain namong tigpaminaw, usa ka public school teacher sa Toledo, niingon nga dugay ug daghan na sab silang nabiktima sa mini nga tag-diyes sentabos nga sensiyo. Matod niya nagkadaghan nang mga tindahan nga di na manawat sa gidudahang mga sensiyo.
Gihulagway nila ang “mini” nga mga sensiyo nga mas sinaw kay sa naandan. Apan gawas sa kasinaw, wa gyoy kalainan ang gidudahang mga sensiyo: Managsama ang gidak-on, gibag-on, gibug-aton, mga logo, mga hulagway, mga letra ug mga numero.
Apan, yuna pa, kinsa may maghagu-hago pag-peke sa mga sensiyo nga gawas nga kuti kaayong hulmahon gamay ra kaayo ang bili? Mas masabot ang pag-peke sa mga papel de bangko, kasagaran P1,000 ug P500, kay gawas nga gamay rang gasto sa pagpatik sa papel dako kaayo ang ginansiya kun makalusot.
* * *
Si Atty. Lorenzo Zafico, regional director sa Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP), nipasalig nga way mini nga mga sensiyo nga nikatap sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud. Matod niya ang gidudahang mini nga mga sensiyo sinaw kay bag-o lang gipagawas.
Gipasabot sang Zafico atol sa pakighinabi sa DYAB Abante Bisaya nga, lahi sa karaang mga sensiyo, mopilit na sa magnet ang bag-ong mga sensiyo. Sa ato pa, ang supplier ug tigbaligya og load sa Kalunasan, ang tag-iya og sari-sari store sa Sambag Uno ug ang public school teacher sa Toledo di na angay’ng mahadlok sa sinaw ug mahimo nang mobalibag sa ilang magnet.
* * *
Tungod ning bag-ong gipagawas, nadugangan nang 1.140 bilyones ka mga sensiyo nga nahulma sa BSP alang sa Sugbo ug sa tibuok nasud niadtong 2006. Ang kinatibuk-an nga nikatap niadtong higayona niabot og 12,131.88 milyones ka sensiyo. Ang bili sa tanang sensiyo: P13 bilyones.
Mas maayo tingaling tuohan na lang ang pasalig sa BSP kay way makaato pagpatandang sa magnet sa tanang nahulmang mga sensiyo.
Sa samang tuig, 2,068.55 milyones ka papel de bangko ang gipakatap. Nibalor og P448.9 bilyones. Way banabana ang BSP pila ang mini nga papel de bangko ang nikatap karon.
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com