KASO ito ni Vic, isang empleyado ng PAL. Nag-umpisa siya bilang Boeing 747 Systems Engineer mula Oktubre 21, 1988. Noong 1995, sa edad na 39 ay nakuha niya ang posisyong Boeing 737 First Officer. Hindi nagtagal, nakuha rin niya ang pinakamataas na posisyon bilang Airbus 300 First Officer. Dahil kailangan sa nasabing posisyon ang dagdag na kaalaman, ginastusan ng PAL ang mahigit limang buwan niyang pag-aaral sa Manila pati na rin ang flight simulation sa Australia. Natapos ni Vic ang kurso at hindi nagtagal naging A-300 First Officer siya. Ngunit noong Setyembre 16, 1996, nagbitiw na siya sa tungkulin umpisa Oktubre 15, 1996.
Nakiusap ang kompanya. Gumastos ang PAL nang malaki para sa kanyang pag-aaral. Ayon dito, umabot sa P786,713 ang ginastos nila at ang hiling lamang nila kay Vic ay manatili siya sa kompanya ng kahit tatlong taon pa. Kung hindi niya ito gagawin, mapipilitan silang pagbayarin si Vic sa nasabing halaga.
Sa pamamagitan ng kanyang abogado, ipinabatid ni Vic sa PAL na wala siyang intensiyong magtagal ng tatlong taon sa kompanya. Tutal, wala naman siyang pinirmahang kontrata kaya’t wala silang dapat pag-usapan sa ginastos ng PAL. Hindi sumagot ang PAL. Dalawang sulat pa ang ipinadala ng abogado ni Vic bago nila nalaman ang ginawang pagsasampa ng kaso ng PAL. Hinihingi nito na ibalik ni Vic ang may P851,107 na halaga ng gastos sa training, 20% bilang gastos sa abogado at ang gastos sa pagsasampa ng kaso. Ginamit ng PAL ang presensiya ng isang hindi hayag na kasunduan na kung tawagin sa ating batas ay “do ut facias” na ang kahulugan ay “ibibigay ko, kung gagawin mo”. Ayon sa PAL ginastusan nila ang pag-aaral ni Vic sa paniniwalang magtatrabaho siya sa kompanya sa loob ng tatlong taon. At dahil magbibitiw na siya sa tungkulin kahit na walong buwan pa lamang siyang nagtatrabaho, dapat niyang bayaran ang lahat ng ginastos ng kompanya. Tama ba ang PAL?
TAMA. Ayon sa ating batas (Art. 22 Civil Code), ang bawat tao na makakuha o makatanggap ng isang bagay dahil sa ginawa ng iba ay dapat na isoli ito lalo at walang legal na basehan kung bakit niya ito nakuha. Ito ang konsepto ng tinatawag nating “unjust enrichment”. Maaaring ang bagay na pinakinabangan ay pisikal o moral. Basta ang kailangan ay masusukat ito sa aspeto ng pera. Maaaring 1) pakikinabang ito sa bagay na pag-aari ng iba, 2) benepisyo ito mula sa serbisyong ginawa ng iba, 3) pag kakaroon ng karapatan sa isang bagay, 4) pagtaas ng presyo o halaga ng isang bagay, 5) pagkakaroon ng dagdag o mas malaking karapatan, 6) pagkilala sa isang karapatan, o di kaya ay 7) pagbuti/pag-angat sa buhay na kinagisnan. Basta dapat na ang natanggap na pakinabang ay may katumbas na kabawasan sa ibang tao. Maaaring ito ay tungkol sa pagkawala ng isang bagay na pag-aari ng iba, pag-aalis ng karapatan sa kanya, o ang hindi pagbabayad sa isang serbisyong ginawa o kaya naman ay ang hindi pagbibi-gay ng bagay na dapat niyang makuha.
Samakatuwid, hindi magkakaroon ang isa kung hindi sa kawalan ng kabila. Sa kasong ito, hindi mapapasubalian na gumastos ang PAL upang magkaroon ng dagdag na kaalaman si Vic. Inaasahan ng PAL na kahit papaano, pakikinabangan nito ang serbisyo ni Vic kahit man lamang sa loob ng tatlong taon. Hindi ito nagkatotoo dahil sa pagbibitiw ni Vic sa trabaho walong buwan pa lamang matapos ang kanyang training o pagsasanay. Kaya’t nararapat lamang na ibalik niya ang ginastos ng PAL sa pagpapaaral sa kanya. (Almario vs. PAL, G.R. 170928, September 11, 2007).