Pinalitay, binaligyaay

 Naukyab ang nasud niining isyu mahitungod sa mga gobernador ug kongresista nga gihatagan og dagkong kantidad sa mga wala mailhing mga tawo didto mismo sa Malacañang sa Manila. Adunay nanug-an, adunay nagpakahilom. Adunay miingon nga ilang gamiton ang kuwarta sa mga proyekto, adunay miingon nga ilang i-uli. Kun mailhan nila kinsay ulian.

Usa ka gihatag nga rason sa pagpanghatag sa maong kwarta mao ang nagsingabot nga piniliay sa barangay. Ang lain nga rason nga gihatag mao nga aron pagdani sa atong mga politiko aron nga dili kuno ma-impeach ang pangulo. Mokabat og makabungog nga dos siyentos milyones ka pesos ang maong salapi.

Kun ang naunang rason mao ang tinuod nga hinungdan, dan ang maong kwarta gamiton diay aron pagpamalit sa eleksyon. Bisan kun matud sa balaod, ang eleksyon sa barangay dili partisan ug busa kinahanglan nga dili unta manghilabot ang mga politiko. Kun ang ikaduhang rason mao ang hinungdan, dan sila diay mismo ang gipalit. Ang kuwarta mao diay ang presyo sa ilang baruganan.

Apan matud pa niadtong nagpakadawat nga walay ganang mouli, ang maong salapi alang kuno sa mga proyekto. Kun unsang proyektoha, bisan sila wala masayod. Bisan ang Commission on Audit, and Department of Budget Management wala masayud. Sa laktod nga pagkasulti, gamiton kini sa proyekto nga walay nasayud.

Ang politika sa atoa nahimo nalang walay kalainan sa buy and sell business. Nga nagasukad sa pinalitay sa mga botos matag piniliay, pagbaligya sa kaugmaon sa katawhan ngadto sa mga highest bidder nga maoy makapaburot sa bulsa sa politiko ug makahatag kaniyag kasiguroan nga mogamot siya ug ang iyang pamilya sa posisyon. Usa nalang kini ka negosyo diin ang klarong alkanse mao ang mga tawo. Kay sa pipila lamang ka pesos nga ilang dawaton matag eleksyon, bugtian man kini ug binilyon nga mga kontrata sa gobiyerno diin binilyon usab ang kickback sa mga politiko ug sa ilang mga hinanib.

Kinsa gud intawoy mogasto og minilyon gikan sa kaugalingong bulsa kun wala pay kwarta diha sa ilang posisyon? Naa ba goy kongresista o senador nga napurdoy tungod kay nakagastog dako sa eleksyon? Duna ba goy presidente nga na-pobre pagka human sa ilang termino? Ang mga Marcos nga dugay nang wala sa poder nagpabilin gihapon nga kulba mang-gasto, bisan kunohay gi-freeze na alang ilang mga kabtangan. Nagpasabot nga pwerteng daghana gyud kuwartaha kay wala may hubas hubas bisan pa sa mga katuigan nga wala’g tuong paggasto. Kamong mibaligya sa inyong botos, hain na man ang inyong halin?

Nakadawat ko og text message dili pa dugay nga nagkanayon nga ang mga organisadong krimen sa kalibutan mao ang Mafia sa Amerika, Cosa Nostra sa Italia, Yakuza sa Japan, Triad sa Tsina, ug sa Pilipinas, ang gobiyerno. Gipaagig komedya kay tingali ang nagpadala nahimangod sa mga balita karong pipila ka semana mahitungod niadtong negosasyon sa broadband nga gilambigitan sa ZTE, diha pa kaniadtoy lakang pag computerize sa COMELEC nga nipalpak bisan aduna nay mga kwartang nagasto, ang PIATCO nga negosasyon, ug daghan pang uban. Gani adunay miingon nga kining pagbulgar sa hinatagay sa kwarta sa Malacañang, ug ang pakuha sa bahin sa ubang kongresista didto sa opisina ni Speaker Jose de Venecia, maoy usa ka paagi aron matabunan ang isyu sa ZTE nga hapit na gyud mopatawag sa First Gentleman. Wag the dog tactic, matud pa.

Niini tanang kaguliyang, atong makita ang mga aktor nga nahilambigit diha sa entablado. Mga politiko. Kuwartang abunda. Ug sa likod niining tanan, ang katawhan. Nga maoy biktima niining maong pasundayag. Mga tawong nagbayad sa ilang mga buhis gikan sa siningtan nilang mga negosyo ug trabaho. Ug ang mga botanteng mibaligya sa   kaugmaon sa kinatibuk-an.

* * *

Alang sa inyong mga panahom ug reaksyon, palihug email sa [email protected]. Daghang salamat.