Makamatay nga kagaw

Luyo sa kabalaka nga mas daghan pa ang mga tawo nga mataptan sa sakit nga HIV nga mopaingon sa AIDS, walay undang ang pagtakod sa sakit labi na dinhi sa Pilipinas. Makapabalaka tungod kay daw walay gipa-ingnan ang gihingusgang kampanya batok sa makamatay nga sakit. Karon, mokabat na sa kapin dos mil ka mga Pinoy ang nataptan og HIV ug wala pay timailhan kung mo-ubos ang gidaghanon sa kaso tungod kay matag karon ug unya, adunay madugang sa nagkataas nga talaan. Wala pa malakip sa lista ang mga biktimang dili pa bukas sa pagtug-an sa ilang delikadong kahimtang. Nagpabiling dakong hagit alang sa mga nagpakabanang sektor unsaon nga mahatagan ug kasolbaran ang dakong hulga sa panlawas sa tawo.

 Hangtud karon, wala pay tambal sa HIV nga kung motapot sa lawas sa tawo, hinayhinay nga mopaluya sa iyang resistensya. Sagad sa mga biktima nakuha ang kagaw pinaagi sa pakighilawas sa tawo nga positibo sa maong sakit. Gawas sa pakighilawas, pwede sab nga makuha ang makamatay nga sakit pinaagi sa “blood transfusion” o ang pag-abuno sa dugo sa tawo nga may HIV ngadto sa laing tawo. Ang usa ka inahan nga nataptan sa sakit ug magpatutoy sa iyang anak, dako usab ang posibilidad nga motapon sa inosenteng bata ang sakit nga HIV.

Matud sa AIDS Free Philippines, makapaalarma ang kaso sa HIV tungod kay hangtud karon, aktibo gihapon sa pakighilawas sa ubang tawo ang mga biktima sa sakit. Tungod ini, paspas ang pagtakod sa sakit ngadto sa mga inosenteng tawo. Walay gahum ang gobyerno sa pag-sunod-sunod o pagbantay sa mga tawo nga may HIV tungod kay paglapas ni sa tawhanong katungod. Maisip nga ang mga biktima ning makalilisang nga sakit mao usab ang dakong hulga sa pagsaka sa gidaghanon sa mga tawo nga matakdan sa makamatay nga sakit.

Ang seamen ang nag-una karon sa talaan sa may labing daghang kaso sa HIV kini tungod kay namonitor ang maong hut-ong sa katilingban. Sa pagsu’d sa Pilipinas sa mga OFW ug sa ilang pag-gawas paingon sa mga nasud nga ilang trabahoan, gikinahanglan silang ipaubos sa medical check-up hinungdan nga mas dali alang sa gobyerno ug mga non-government organizations ang pag-ila sa mga OFW nga nataptan sa maong sakit. Apan mas may daghan pang tawo nga posibleng nataptan na sa maong sakit apan walay igong gahum og higayon ang mga hingtungdang ahensya sa pag-monitor sa ilang kahimtang.

Nagpabiling dakong hagit unsaon nga mahatagan og solusyon ang dugay nang kabalaka unsaon   pagresolbar ang makamatay nga sakit. Ang labing dakong hagit alang sa mga Pinoy nga nagtrabaho sa gawas mao ang dili pagpataka og pakighilawas ni bisan kinsa tungod kay sa ilang pag-uli dinhi sa nasud, ang ilang kapikas sa kinabuhi ang mas nabutang sa dakong peligro. Ang mas pang sakit ini tungod kay wala pa mo-abot ang panahon nga bukas nang gidawat sa katilingban ang makatakod nga sakit. Nagpabiling dakong uwaw alang sa biktima ug sa iyang pamilya ang maong matang sa sakit hinungdan nga dili sayon ang pagdawat ug pagbutyag nga nataptan sa HIV ang usa ka sakop sa pamilya.

Bakikaw kaayo paminawon nga kanunay nga himuong rason sa pagkuyanap sa makamatay nga sakit ang pagkahilig sa usa ka tawo sa sex. Ang ubang sektor, labi na ang nag-aghat sa mga tawo sa paggamit ug artificial birth control mipahid sa problema ngadto sa mga tawo nga wala magpakabana sa pag-amping ug pagpanalipod sa kaugalingon gikan sa makatakod nga sakit. Apan ang tinud-anay nga depensa batok HIV wala sa mga nanggawas nga contraceptive apan ana-a sa pagkontrolar sa usa ka tawo. Giingong ang labing epektibong paagi ana-a sa pagtalikod sa tawo sa tentasyon sa pakighilawas ni bisan kinsa. Apan ang tinud-anay nga depensa ana-a sa pag-amping ug pagpili sa luwas nga pares ug pagpatigbabaw sa huna-huna nga ang pagbasol ana-a kanunay sa kaulahi-an.