Makabungog nga saad

Magkapuliki ug magkabaguod ang gobyerno ni Presidente Arroyo sa pagtuman sa gipangsaad sa presidente atol sa iyang ika-unom nga State of the Nation Address niadtong adlaw nga Lunes. Kana kung adunay "palabra de honor" ang kagamhanang Arroyo tungod kay sulod sa unom ka tuig, nagpabiling damgo ang daghang mga plano ug maisip nga ambisyon lang gihapon ang mga pangandoy.

Nahugno ko sa akong pagbisita, uban ang ABS-CBN news team, ang isla sa Kinatarkan, amihanang Sugbo. Adunay tulo ka mga barangay ang lugar ug mokabat sa siyam ka libo ang populasyon. Mas duol sa lungsod sa Daan Bantayan ang Kinatarkan apan nahisakop ni sa lungsod sa Sta. Fe, isla sa Bantayan. Matud sa mga residente sa Kinatarkan, mga taga Sta. Fe ang unang mga molupyo sa lugar hinungdan nga nahisakop sila sa maong lungsod.

Lisud ug pait ang kahimtang sa mga tawo tungod kay gawas nga walay klarong supply sa kuryente, tubig-uwan ang ilang giinom su'd sa dugay na nga panahon. Nagtuo ko nga ang uwan imnon lang panahon sa gubat ug diha sa disyerto, apan lahi ang akong nakita sa Kinatarkan. Tubig uwan ang ilang giinom sukad pa kaniadto. Adunay nisuway pagkawot sa yuta aron paghimo og atabay, apan sama ka parat sa dagat ang ilang nakawos nga tubig.

Pangisda ang nag-unang panginabuhian sa mga tawo sa isla apan tungod sa nagpadayong "commercial fishing" nagmantiner sa gagmay nga isda ang mga mananagat sa Kinatarkan. Adunay mga higayon nga mangagisi pa ang ilang gagmay'ng pukot human maagi-an sa trolling. Luyo sa kampanya sa illegal fishing, nagpadayon gihapon ang pagpangisda gamit ang dinamita. Matud sa mga "bantay dagat" sa isla, dili makaparang ang ilang pumpboat itandi sa dagkong sakyanan ug mga armas sa mga ilegal nga mananagat.

Una ka mopatulo sa imong luha tungod sa kalooy, ani-a pay mas pait. Uso ang sakit nga hilanat sa maong isla su'd na sa tulo ka semana. Ang nakapait kay daghan sa mga gipanghilantan nga kabataan positibo sa sakit nga dengue. Apan tungod sa kakabus, way laing mahimo ang mga tawo sa isla gawas sa pagmantiner lang og ordinaryong tambal ug pagpainom og tubig nga gihumulan og mga dahon. Walay bisag usa ang nahibawo unsay hinungdan sa pagkuyanap sa sakit nga hilanat tungod kay walay bisag usa ka doktor sa ilang lugar.

Usa lang ang Kinatarkan sa mga isla sa nasud nga naglubog sa kalisud. Wala man direktang maghisgot alang sa ilang kalamboan ang SONA sa presidente, apan matud sa mga molupyo sa isla, ma-presidente man o ma-mayor, lisud na silang mutuo sa mga saad. Tungod kay sa sud sa dugay na nga panahon, idlas ang kalamboan kanila. Gipaminaw sa mga residente ang mga plano sa presidente apan igo ra sab ni nilang gipalapos sa pikas dunggan tungod kay matud nila, magsakit lang ang ilang dughan kung magpaabot sila sa wala, sama sa ilang gihimo sukad pa kaniadto.

Makapahiyom ka sa mga gipangbatbat ni Presidente Arroyo sa iyang SONA. Kinsa bay dili gusto og kalamboan? Apan sa dili pa maghudyaka ang katawhan sa lapad ug daw imposibleng mga plano; angayan unang tan-awon kung may padulngan ba ang SONA. Gawas sa bongga nga presentasyon, nga may gagmay nga sayop, sama sa pagbarog sa presidente sa wala pa ang nasudnong awit, puro saad ang gilitok sa presidente. Gawas sa national budget, kinahanglan ang kooperasyon sa pribadong mga kompaniya aron mahatagan og katumanan ang maong mga programa. Ang pangutana, unsa kalawom ug kahugot ang pagsalig sa pribadong sektor sa pagbubo og puhunan sa nasud?

Ang mga taga Kinatarkan maoy usa lamang sa mga timailhan sa kalisud nga natagamtaman sa nasud. Nga samtang nagpunsisok ang kalamboan sa mga dagkong syudad, nagkaanam og kanihit ang mga proyekto nga gibuhos sa ilang dapit. Pagmahay. Kini ang gibati karon sa mga tawo sa isla ug dili na sila makapaabot sa sunod pang SONA aron dawaton ang lain nasab nga saad.