Saad tumana

Nindot g'yod tinuod tan-awon ang dagko nga kabalayan nga daw sa nagpilit sa ngilit sa mga bukid, ilabi na kon duna kini'y balkon nga nag-umbaw sa kinaubsan.

Apan human sa nahitabo nga katalagman didto sa barangay Guinsaogon, lungsod sa Saint Bernard, Southern Leyte, nahanaw ang akong pangandoy nga makabaton og susama nga panimalay.

Aw hinoon, matud ni mayor Tomas Osmeña nga lahi ra usab ang atong yuta dinhi nga lig-on kon itandi didto sa kabukiran sa Southern Leyte nga kanunay lang modahili.

Peligro g'yod hinoon kadtong mga balay nga anaa sa tampi sa mga pangpang ug sa mga titip nga bungtod kay kon modahili ang yuta, sigurado man nga adto punita sa ubos ang nagpuyo.

Apan pwerteng nindota g'yod lagi sa balay nga anaa nagpilit sa pangpang, ilabi na og nag-umbaw sa dagat. May nakita ko nga balay nga sama niini diha sa Catmon.

Taas kaayo nga pangpang nga nag-umbaw sa dagat sa ubos, ug anaa ang balay nga gisundog sa mga estelo sa kabalayan sa Estados Unidos.

Ang tambag lang g'yod nako, likayan nato ang pagpamutol sa mga kahoy ilabi na diha sa mga pangpang kay makatabang man god na sa pagpalig-on sa yuta.

* * *

Malipay kaayo ko kon tinud-on sa kadagkoan sa dakbayan ang mga tag-iya og balay-patigayon nga magpataka lang og labay sa ilang mga basura inigdayon na nila'g panirado inigka-gabii.

Mas maayo nga pinaagi sa ipanglabay nila nga basura mahimong matumbok ninyo ang mga abusado. Daghan kaayong mga tag-iya og balay patigayon nga wala motuman sa balaod.

Daghan kaayong mga basura nga gipataka lang og labay daplin sa karsada panahon sa gabii. Apan ang problema kay ang mga tanod sa lainlaing barangay wala magbantay.

Nganong sa among barangay sa Lorega-San Miguel nasumpo man lagi nila. Nakabantay mo nga gipublikar nako dinhi kaniadto ang kapakyas sa mga opisyal namo sa barangay sa pagsanta sa pagpataka og labay sa basura?

Atubangan sa pultahan sa karaang ihawan sa Lorega, maoy gihimong labayanan sa mga basura. Apan dihang gibantayan na sa mga tanod ang maong dapit, nasumpo nila ang mga magpataka og labay.

Apan akong pahinumdoman ang kadagkoan sa dakbayan nga ayaw ninyo kalimti ang pagtuman sa inyong gisaad. May saad man mo kaniadto nga ang mga makadakop sa magpataka og labay sa basura dunay incentive.

Gihatag ba ninyo? Gipahibalo ninyo sa miaging semana nga miabot og kapin sa tunga sa milyon ka pesos ang nakolekta sa dakbayan gikan sa mga multa sa kapin sa 8,000 na ka tawo nga nadakpan.

Kadaghanan kanila nakamulta g'yod. Nahatag na ba ang incentive sa mga sakop sa City Environment Sanitation and Enforcement Team? Mao nga hinay ang pagpanakop sa ubang barangay kay wala man ninyo ihatag ang honoraryom para kanila.

* * *

Nalipay sab ko kay ang mga opisyal sa Mandaue nga gipangulohan ni mayor Thadeo Ouano mituman na usab sa lagda nga gilatid sa Ecological Solid Waste Management Act.

Walo ka libo ka mga garbage bins, lainlain og kolor, ang gipalit sa dakbayan sa Mandaue ug gikatag-katag kini sa labing minus 20 ka barangay sa Mandaue.

Gilain-lain ang kolor sa sudlanan og basura kay ubos sa maong balaod, lainon man sa pagbutang ang mga basura nga madugta ug ang dili madugta.

Daygon nako ang mga opisyal nga sama ni Ouano motuman gayod sa mga gilatid sa balaod. Maayo unta og ang ubang opisyal sa laing lugar mosundog kaniya.