Di ikalimod nga mas dako ang pagduda sa publiko nga nakasapi ang mga kongresista ug ang mga opisyal sa DA sa maong proyekto kaysa pagtoo sa ilang pamahayag nga nadangat gyud sa mga mag-uuma ang abuno nga gipalit sa P9 milyones nga gahin alang sa Sugbo.
Ang maong kantidad kabahin ni sa P440 milyones nga gahin sa nasudnong kagamhanan alang sa Highbrid rice commercialization program sa administrasyong Arroyo. Ang pundo gikan sa Department of Agrarian Reform nga gipaagi sa DA pinaagi sa usa ka memorandum of agreement nga gipirmahan sa duha ka ahensiya niadtong Abril 2004.
Ang dakong bahin sa maong pundo napunta sa National Rice Institute sa kantidad nga P300 milyones samtang ang kapin sa P100 ka milyon giapod apod sa 15 ka mga rehiyonal nga buhatan sa DA diin P9 milyones niini alang sa Central Visayas.
Si DA-7 regional director Eduardo Lecciones miingon nga ang maong pundo ilang giapod apod sa tulo ka mga kongresista nga naglakip ni Antonio Cuenco sa south district, Antonio Yapha sa 3rd district ug Simeon Kintanar sa 2nd district.
Ang distrito sa maong mga kongresista nagbahin og tag P3 milyones alang sa pagpamalit og mga abuno nga giapod apod sa mga mag-uuma og humay diha sa ilang mga distrito. Si Kintanar mipili sa lungsod sa Argao nga maoy beneficiary niini diin 42 sa 45 ka mga barangay sa maong lungsod ang gikatahong beneficiaries apan hangtud karon wa pa silang ka liquidate sa pundo nga ilang nadawat.
Samtang sila si Cuenco ug Yapha mipaagi sa ilang pundo sa Kasosyo foundation aron maoy mo-patuman sa maong proyekto ug moila sa mga beneficiary.
Sa kadaghan sa mga lungsod sa 3rd district ang Aloguinsan ug Asturias lang ang gihatagan niini.
Samtang kang Cuenco lima lang ka mga barangay sa iyang distrito ang gikatahong beneficiary nga naglakip sa Toong, Sundlon I ug II, Pamutan ug Tabunan. Ang pangutana duna ba diay humayan dinhi sa dakbayan sa Sugbo labi pa diha sa mga barangay nga gilista nga beneficiaries.
Si Leciones miadmitir nga wa gyud maadto sa mga mag-uuma og humay ang abono nga napalit ginamit ang maong pundo, apan matud niya ila nalang gitugotan nga mahatag sa mag-uuma bahala na og unsay klase sa ilang pananom.
Pastilan, di ba dakong technical malversation ang inyong gihimo nga nagbuot buot mo mo re-align sa pundo nga alang unta sa mga rice farmers? Dali hinuong nakakita og lusot si Leciones tungod kay matud niya awahi na silang nahibawo nga alang ni sa mga rice farmers.
Tungod niini misamot ron kabisto ang tinunto sa maong proyekto, kon tinuod nga wa silang mahibawo nga alang diay to sa mga rice farmers, mahimo na diay ron nga mopagawas og pundo ang atong gobyerno nga way klarong padulngan ang kwarta?
Kon gipagawas ang pundo nga wa maklaro ang proyekto nga dapatan niini, unsay kasiguroan sa publiko nga tinuod gyud nga napunta ni sa mga mag-uuma. Pananglitan sa ilang pundo ni Cuenco ug Yapha nga didto i-agi sa Kasosyo foundation.
Napunta kaha tinuod sa mga mag-uuma ang abuno, wa kaha mabulsa lang ni? labi pa nga murag kwestiyonabli ang maong foundation nga mopatuman sa maong proyekto.
Dunay klarong conflict of interest sa kabahin ni Yapha tungod kay ang mga incorporators sa maong foundation iyang mga sakop. Ang nalista nga mga incorporators mga staff ni Yapha sa iyang clinic ug ang namatay na nga si Wilfredo Camomot nga usa sa mga opisyal sa foundation gikatahong speech writer ni Yapha kaniadto.
Di lang kay kini ang naghatag og pagduda sa publiko nga nabulsa ang kwarta. Laing nakapaduda nga peke sab ang maong foundation tungod kay ang telepono nga gilista niini sa ilang registration didto sa Securities and Exchange Commission numero sa klinika ni Yapha diha sa Community Hospital.
Di noon kong motoo nga way kakonsabo nga opisyal sa DA niining maong gidudahang anomaliya tungod kay ang DA maoy nagpili sa Kasosyo nga maoy mopatuman sa proyekto ginamit ang pundo ni Yapha ug Cuenco.
Rason ni Leciones mao nga duna nay track record ang Kasosyo, apan gawas sa pag-apod apod og kabir wa nay laing proyekto pa nga ikapakita ang maong foundation nga magmatuod sa ilang track record.
Kadudahan pa gani og tinuod ba gyud nga nag-apod apod sila og kabir kay wa may ikapakita bisan dyutay nga dokumento ang DA sa ilang pangangkon.