Kon usbon ang batakang balaod, bag-ohon usab ang tanan

Ang tanang mga magbabalaod daw gusto na gayod nga usabon ang atong batakang balaod. Apan, mangutana kita. Dili ba kaha ang bag-ong sistema sa panggobiyerno nga ilang pandayon, kadtong batakang balaod nga mopasamot pa hinuon sa ilang mga gahom ilabi na ang pagpanday ipaagi man sa Constituent Assembly. Kon Constituent Assembly, sila rang mga kongresista, nga sa ato pa, dili ang katawhan ang mopanday. Hinakog kini nga pamaagi. Ang maayo gayod nga ang himuon, mao ang Constitutional Convention aron ang katawhan dunay kalambigitan sa pagpanday pinaagi sa pagpili sa mga deligado nga maoy tahasan pagpanday sa balaod nga makaayo sa katawhan ug dili kay makaayo lang sa pipila.

Apan kon tinuod gayod nga kining atong mga kadagkoan sa nasud, nagtinguha alang sa kalamboan sa tanan, ug dili sa ilang kaugalingon, kinahanglan nga ang bag-ong sistema sa panggobiyerno kadtong gobiyerno nga dumalahon usab sa mga bag-ong tawo. Kay unsaon pag-usab kon kini gihapon sila ang magdumala? Nahisama ra man kini sa usa ka iro nga gipulihan sa argulya apan mao ra gihapong iroa. Sa mubo nga pagkasulti, wala gihapoy mahitabo nga kausaban. Tiaw mong kapin na sa usa ka gatos ka tuig kita nahimong independente apan imbis molambo, nabangkarota hinuon.

Ang buot natong tin-awon dinhi mao nga inigkahuman sa pagpanday sa bag-ong batakang balaod, dili tugotan nga makadagan kining mga tawo karon nga nangapili na sa katungdanan gikan sa labing ubos hangtod sa labing taas nga opisina sa gobiyerno. Mosakripisyo sila tungod ug alang sa kalamboan sa tanang katawhan ilabi na sa gobiyerno. Apan mahimo gayod kaha kini nila? Ilabi na kining mga Osmeña sa Sugbo nga sukad sa pagsugod sa politika sa nasud, lanog naman kaayo ang ngalang Osmeña sa Sugbo? Sama kini diha sa pulo sa Camiguin nga kontrolado sa mga Romualdo ang politika didto. Wala na bay laing ngalan ning mga dapita?

Dunay argumento nga nagkanayon. Kon mapulihan ang sistema sa panggobiyerno ug dumalahon na sa mga bag-ong mga tawo, duna bay kasegurohan nga molambo na ang nasud? Kining sinulat moingon nga wala gihapon kay ang atong nasud maayo na gayong pagkaulahi sa natad sa ekonomiya, siyensiya ug mismo sa atong pagka tawo kon itandi sa ubang tawo tibuok kalibotan. Kamatuoran niini, dinhi lang sa Asya, ang Pilipinas mao ang labing makaluluoy nga nasud kansang katawhan gusto na lang molayas gikan sa ila mismong nasud kay ilang nakita nga madulom kaayo ang ilang kaugmaon. Mao kini ang talan-awon sa atong nasud nga morag ang katawhan mosugot na lang nga adto manimuyo sa laing nasud bisag putlan sa liog basta dili lang mabiktima sa kagutom nga sa matag karon ug unya maoy dakong hulga sa kinabuhi.

Kining sinulat moingon nga kon dili mausab kining mangil-ad nga talan-awon karon sa atong nasud, wala nay paglaom nga kita molambo bisan pag kinsay modumala. Usbon nato, nasulayan na sulod sa kapin sa usa ka gatos ka tuig nga kita nahimong independente apan walay nahitabo kay misamot ang atong pagka uyamot.