Press Freedom

Dili ikalimod nga daghang report sa mga sakop sa media - diha sa radyo, telebisyon ug newspaper - nga sayop. Ang hinungdan niini mao nga ang reporter nga misuwat sa balita wala kaayo makasabot sa isyu.

Samtang nagbasa ko sa report kabahin sa interview ni Monsenyor Achilles Dakay nga gipublikar sa The Freeman kagahapon, nakaingon ko nga wala gayod masayop ang monsenyor.

Tuguti ko nga mohatag ko og sanglitanan. Nabantayan nako ang mga reporter nga kon magsuwat og balita kabahin sa disisyon sa usa ka kaso diha sa hukmanan, ang kuhaon sa ubang reporter ang dispositive portion lang sa hukom.

Mabasa diha sa dispositive portion sa mga disisyon kon pila ka tuig ang silot nga pagkabilanggo o kaha naabswelto ba ang sinumbong.

Usahay sa hilom magkatawa ko sa pipila ka reporter nga ingon niini og batasan. Abi ninyo og ngano? Unsaon sa pagkasabot sa maong reporter sa kinatibuk-ang dagan sa maong kaso kon dili niya basahon ang kinatibuk-ang hukom?

Nahinumdom ko sa usa ka reporter kaniadto nga igo lang moreport nga ang akusado gisilotan nga mapriso ug pito ka tuig, unya ang kauban niini giabswelto sa kaso.

Kon imong pangutan-on kon unsay rason sa huwes nga giabswelto ang usa ka akusado, dili na makatubag ang maong reporter.

Dunay pipila ka reporter nga moingon nga dili na kuno kinahanglan nga taason pa nila ang ilang report kay anaa sila sa radyo.

Apan ang tinuod, bisan og basahon pa nimo ang kinatibuk-an nga disisyon sa usa ka kaso, mas mapamubo pa nimo ang pagsuwat kay imo man nga nasabtan ang tibuok estorya. Mahibaw-an usab nimo ang argumento sa duha ka bahin.

Gihisgotan nako kini kay ang mga sakop sa media nagsaulog karon sa Broadcasters Month ug sugod karong adlawa, sugdan na usab pagsaulog ang Press Freedom Week.

* * *

Wala pa ako malimot kaniadto sa sulti ni Johny Mercado sa DepthNews. Nasagmuyo si Mercado kay nabantayan niya nga daghang mga reporter nga wala kaayo masinati sa atong "mother law" nga mao ang konstitusyon.

Kon ang usa ka reporter nga mosuwat og balita wala masayod unsay mga balaod nga naglambigit sa isyu nga iyang gituki, susama ra nga siya nagsawom sa lubog nga tubig nga wala masayod asa siya mahipunta.

Dili kinahanglan nga ang usa ka reporter usa gayod ka abogado, apan kinahanglan nga may kasinatian sila sa mga balaod nga naglambigit sa tagsa-tagsa nila ka beat.

Pananglit ang usa ka reporter nadistino pag-cover sa City Hall, lungsod o Kapitolyo, kinahanglang nakabasa sila sa mga lagda diha sa Local Government Code.

Kadtong anaa sa Korte madistino, dili kinahanglan nga usa gayod kini ka abogado apan kinahanglan nga nakabasa siya sa Rules of Courts ug sa ubang mga balaod.

Kon police reporter, kinahanglan nga nasinati siya sa PNP law, Criminal Investigation manual, Laboratory Procedures, Rules on Criminal Procedures, Republic Act 7438 (Custodial Investigation), mga Napolcom Circulars ug uban pa.

Ang news dili makuha pinaagi lang sa interview, mahimong makuha kini pinaagi sa pagtan-aw nimo sa usa ka talan-awon.