Kon di kawaton

Makapakugang nang daan ang banabana sa World Bank (WB) nga 20%, o usa sa lima ka bahin, sa tinuig nga nasudnong budget sa Pilipinas ang ma-syut sa pribadong mga bolsa tungod sa pangurakot. Mas makapapugwat pa g’yud kon butangan og aktuwal nga mga numero:

• ?5.768 trilyones ang budget nga naaprobahan sa Kongreso ug gipirmahan ni Presidente Ferdinand Marcos Jr. para sa 2024 (maoy kinadak-an sa kasaysayan sa Pilipinas, labaw og dul-an 10% sa budget sa niaging tuig); sa ato pa

•             ?1.2 trilyones ang makawat gikan sa nasudnong panudlanan karong tuiga.

* * *

Tingali mas mabatyagan pa g’yud nato ang kabug-at sa problema kon buak-buakon ang usa ka trilyon, 153 bilyones, ug 600 milyones nga tulison sa atong atubangan sa tibuok tuig:

• Kay leap year mang 2024, dunay 366 ka adlaw karong tuiga; sa ato pa

• ?3.2 bilyones ang makawat kada adlaw sukad sa Enero 1 hangtod sa Disyembre 31, 2024; o

• ?131 milyones ang makawat kada liso sa 8,784 ka oras (kay di man mopahuway ang mga kawatan, mosiaw pa man gani, samtang mangatug ta) karong tuiga.

* * *

Ikumparar natong gidak-on sa utang kay kuwang ang kita pagbayad sa gasto (segun sa Senado):

• ?10 bilyones ang kita kada adlaw; pero

• ?14 bilyones ang gasto kada adlaw; maong

• Mangutang ang Malacañang og ?4 bilyones kada adlaw pagtapak sa gasto nga mas dako kay sa kita; sa ato pa

• Kon ibanan ang gasto ug di kawaton ang ?3.2 bilyones kada adlaw, mahimong motakdo ang atong gasto ug kita ug di magbaguod sa utang ang umaabot nga kaliwatan.

* * *

Kon di ibolsa ang ?1.2 trilyones karong tuiga:

• Masulbad ang panginahanglan sa 165,000 ka classrooms ug 90,000 ka magtutudlo sa public schools;

• Matapakan ang kakuwang sa 114,000 ka doktor ug 350,000 ka nurses ug mahatagan og makiangayong suholan ug benepisyo ang healthcare workers;

• Mapundohan ang ?270 bilyones nga gikinahanglan pagpatuman sa Universal Health Care Law nga nagsugo sa paghatag sa tanang Pilipino sa libreng tambal, libreng ospital ug libreng doktor; ug

• Matukod ang 6.5 milyones ka units sa housing backlog sa Department of Human Settlements and Urban Development.