Sa Severe Weather Bulletin No. 5 sa Pagasa, gipaubos na sa Public Storm Warning Signal No. 1 ang amihanang Sugbo. Ang bulletin sinuwat sa ulohang buhatan sa Pagasa ug igo lang gibasa sa forecasters sa Mactan. Kinsa wa magtagad pagtumbok asang dapita sa amihanan—gikan sa Consolacion ngadto sa Daanbantayan—ang maigo sa bagyong Ramon.
Di kinahanglan nga magpabarug og bag-ong radar ni magpalupad og laing satellite silang Direktor Oscar Tabada ug kaubanan. Ang bugtong gikinahanglan mao ang pagsubay sa gitakdang ruta sa bagyo ug paghingan sa tanang kalungsoran, dakbayan ug lalawigan nga maagian. Di sila kinahanglan nga mosungasong sa amihanan. Kon dili ang paghingan sa mga natungod sa coordinates sa ilang mapa.
* * *
Usa sa batakang lagda sa paghimo sa kasayuran nga mas masabot, mas makadani ug mas makahuloganon sa katawhan mao ang gitawag nga “localization:” Ang pag-una sa bahin sa kasayuran nga mas duol ug mas dako og epekto sa lokal nga mga molupyo. Ang taga Sugbo, pananglitan, mas madani sa bagyo nga moigo sa Metro Cebu kay sa bagyo sa Fukushima, Japan.
Maong, pasayloa, di gyod ko kasabot nganong ang forecasters sa Pagasa Mactan mouna pagpahibawo nato unsay kahimtang sa panahon sa Metro Manila kay sa atong kaugalingong nataran. Nga di man unta kinahanglang maghimo og ilang kaugalingong forecast, kon dili igo lang mokuot sa linya mahitungod sa Sugbo nga gilubong sa ubos.
* * *
Mas matultolan sa mga Sugbuanon ang nahimutangan sa bagyong Ramon kon, inay moingon ang Pagasa nga nahimutang sa 245 kilometros sa silangan sa Hinatuan, Surigao del Sur, pahibaw-an ta nila nga ang bagyo nahimutang sa 500 kilometros sa habagatan silangang bahin sa Metro Cebu.
Mas makatabang sab sa mga Sugbuanon kon, inay ingnan nga si Ramon mahimutang sa amihanang Sugbo sa Miyerkules sa gabii o sa Huwebes sa buntag, pahibaw-on ta sa Pagasa kon ang Dakbayan sa Bogo o lungsod sa Tabogon ba ang labing mapadul-an sa bagyo.
* * *
Di kinahanglan nga modeklarar ang Pagasa Mactan og kagawasan gikan sa ilang ulohang buhatan. Kinahanglan lang nga ang lokal nga forecasters maghupot og sentido kumon, inay nga magpaka aron ingnon nga mga robot nga way igong kabuot sa pagbasa sa forecast nga sinuwat sa taga Manila.
Si Tabada takos nga motudlo sa iyang mga sakop unsaon paghubad ang opisyal nga forecast sa pinulongan ug mga detalye nga masabtan natong kasarangang mga molupyo. Kon hangtod karon nahadlok sila nga ang pagpatin-aw sa sinuwat nga forecast, o pagsukwahi ini kon may mas bag-ong kalamboan sa kausaban sa dagan sa bagyo, angay nga patakdan sila ni Tabada sa iyang kaisog pagbarog alang sa kaayuhan sa kinabag-an, inay pagpagapos sa binuang nga mga lagda sa ilang ulohan nga buhatan.
* * *
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com