Ang gikinahanglan sa Dakbayan sa Sugbo pagsulbad sa nagkagrabe nga problema sa baha mao ang mosunod: Pag-andam sa implementation plan, paghimo og project prioritization, paghimo og detailed designs sa unahon nga mga proyekto, pagpangita og kuwarta alang sa mga proyekto, pagpatuman sa mga proyekto nga nagkinahanglan og dakong pundo ug abunda nga political will ug lapad nga pagpasabot sa mga Sugbuanon.
Kining tanan naapil sa drainage master plan nga gisugdan sa 2004 ug nahingpit ug naaprobahan sa 2006, segun ni Pedro Adonis Compendio, project manager sa Genson-TCGI-Woodfields-Spaces Joint Venture, nga maoy naghimo sa P13.6 milyones nga pagtuon.
* * *
Matud ni Compendio ang tanang agianan sa tubig giila ug gilista sa master plan, apil nang mga istruktura sa ibabaw ug sa kilid ug ang mga nakababag. Ang kinahanglan na lang nga himuon mao ang paghawan nila.
Nipuno si Compendio nga ang gilista sab nila ang tanang nalupa ug kanunayng bahaan nga mga dapit. Nisugyot sila og posibleng mga sulbad aron pag-iban sa kadaot sa baha. Niawhag siya nga himuon na ang detalyado nga mga desinyo sa matag proyekto, ang gasto, ang gahin ug ang dinalian nga pagpatuman.
* * *
Nipasabot si Compendio nga wa sila magbuot-buot paghimo sa master plan. Gikonsulta nila ang mga opisyal sa barangay aron paghimo sa mapa sa kahimtang sa drainage system karon ug ang gisugyot nila nga bag-ong sistema. Ang programa gipirmahan nilang Compendio ug kanhi bise mayor Mike Rama. Gihatagan og kopya ang mga barangay.
Nitingog si Compendio atubangan sa mga pasangil nga wa pa mahingpit ang ilang trabaho ug sa mga pagsaway nga napakyas sila paglista sa tanang agianan sa tubig sa dakbayan. Niangkon siya nga di masulbad ang baha sa usa lang ka pamilok. Subli siyang nitanyag og tabang.
* * *
Di kuwarta, o ang kakuwang ini, ang labing dakong problema. Tinuod nga maglisod ang Cebu City Hall pagpangita og P1 bilyon, nga si Rama nagtinguha pagpangutang og P553 milyones gikan sa Asian Development Bank, alang sa mosunod nga gastohan: P88 milyones sa mini-dams; P16 milyones sa rainwater tanks; P79 milyones sa infiltration beds; P276 milyones paghawan sa mga agianan sa tubig; P89 milyones pagpadako sa mga kanal; ug P4 milyones pagpalawom sa mga lutsanan sa tubig.
Ang pait nga kamatuoran mao nga hangtod karon, lima ka tuig human naumol ang master plan, 0.2% pa lang ang napatuman sa dakbayan. Di ni tungod sa kakuwang og kuwarta kon dili sa katapolan ug katalawan. Nga maoy tinuod nga babag pagsulbad sa baha. Ambot naluya na bang daan sa kadako sa suliran, o ganahan lang gyong mo-pagarpar matag human sa dakong baha, ang lokal nga mga opisyal—gikang kanhi mayor Tomas Osmeña hangtod ni Rama—wa magpakabana pagpanalipod sa kinabuhi ug kabtangan sa mga Sugbuanon.
* * *
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com