2004, upat ka tuig sa wa pa madakpi ang tulo ka Pinoy, nga gipasanginlang nisuway pagpayuhot og ilegal nga drugas ngadto sa China, nadakpan dinhi sa atong kaugalirong tugkaran sa Umapad, Mandaue City ang 11 ka mga lalaki, walo nila Chinese nationals, nga gipasanginlang nagduma sa mega shabu laboratory. Human sa pila ka adlaw, nadakpan sa Hong Kong si Calvin Tan, ang gipasanginlan nga financier sa ilegal nga operasyon.
Ang gironda nga mega shabu laboratory gihulagway nga maoy labing dako sa tibuok Asia. Nasakmit ang 675 ka kilo nga high-grade nga shabu, nga balor og P1.3 bilyones, ug mga kemikal nga makahimo og dugang 15 ka tonelada nga shabu. Mas daghan kay sa drugas nga nasakmit gikan sa tulo ka Pinoy niadtong 2008. Nasilotan nang mga Pinoy apan ang Chinese nationals wa pa.
* * *
Hangtod sa akong pagsuwat ini, pila ka takna human pahamtangi sa China og silot nga kamatayon ang tulo ka Pinoy nga silang Sally Ordinario-Villanueva, 32, Ramon Credo, 42, ug Elizabeth Batain, 38, nag-aginod pa ang langay na kaayong husay sa mga kasong gipasaka batok nilang Tan ug kaubanan.
Ambot kanus-a mahuman ang husay sa mga nadakpan niadtong Septiyembre 24, 2004 nga silang Siew Kin Weng, 25, Liew Kam Song, 40, Joseph Yu, 41, Hung Chin Chang, 40, Lin Li Ku, 35, Bao Xiafu, 35, Wu Tiao Yi, 33, Tao Fei, 34, ug Liu Bo, 31, Allan Yap Garcia, 33, ug Joseph Lopez, 33.
* * *
Mas dakong eskandalo: Pito ka tuig human sa pagpangronda sa mega shabu laboratory, wa pa gyud mailhi sa kapolisan, Philippine Drug Enforcement Agency (PDEA) ug ubang mga buhatan kinsa ang mastermind ug ubang dagkong haligi sa langyawng sindikato. Nga nangahas paggamit sa Mandaue ug Sugbo isip sukaranan sa yawan-on ug kalibotanon nilang krimen.
Ang bisan unsang pagduda sa pagpabaya sa gobyerno sa kaso napapas dihang nasunog ang mega shabu laboratory niadtong Marso sa niaging tuig. Nakaplagan sa imbestigasyon sa kabomberohan nga wa na diay polis nga nagbantay sa laboratoryo ug busa wa nay makasulti unsay sinugdanan sa kayo.
* * *
Ato klaruhon ang mosunod: Katungod sa China ang pagpili sa death penalty isip usa sa panagang sa nagkagrabe nilang suliran sa ilegal nga drugas, way makapugong sa China sa pagpahamtang sa ilang mga balaod ug way mahimo ang gobyerno sa Pilipinas pagbaraw sa pagpahamtang sa silot nga kamatayon batok nilang Villanueva, Credo ug Batain.
Angayng mas klaruhon pagtubag ang mosunod: Kanus-a man kahuptan sa Pilipinas ang kaisog sa China pagpatuman sa iyang mga balaod ug determinasyon pagpatigbabaw sa iyang sistema sa hustisya, bisan kinsay hingtungdan, bisan kinsay maig-an ug bisan unsa pa kakusog ang tiyabaw ug panghudlat sa ubang kanasuran?
* * *
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com