Hapit tanang hingtungdan, bisan ang mga napilde, bilib sa PCOS machines. Human nilikoy ang orihinal nga compact flash cards pila ka adlaw sa wa pang piniliay, hapit tanan, gawas lang tingali sa taga Comelec ug Smartmatic, diriyot na motunglo sa PCOS machines nga way kapuslanan ug di takos nga saligan sa kaligdong sa makasaysayanong piniliay.
Dihang nagyagaw ang mga botante sa adlaw sa piniliay, gibalikas na sang PCOS. Bisan kon ang kataas sa linya di tungod sa pagpalyar sa PCOS kon di tungod sa kakuwang sa paggamit ini. Ug sa way paghunahuna sa Comelec ug DepEd pagtam-ok sa usa ka libo ka botante sa matag presinto sa hagip-ot ug alimuot nga classrooms sa public schools.
* * *
Apan dihang nakaatubang sa mga botante ang PCOS sa labing unang higayon atol sa paghungit sa ilang mga balota ug dihang gipahalipayan sila sa makina og "Congratulations" human nadawat ug nabasa ang tanang gisuwat sa mga balota, ang tanang mga botante, gikang Pres. Arroyo ngadto sa labing kabos nga iskuwater, wa kapugong paglumpayat ug pagsaulog sa ilang kalamposan pagsalmot sa makasaysayanon nga labing unang nasudnong automated nga piniliay.
Nisamot pa gyong ilang bilib, ug inanayng nakalimtan ang kahago sa pagbotar, dihang ang gitamay pag-ayong PCOS machines morang kilat nga ni-transmit sa resulta gikan sa mga presinto ngadto sa local ug national servers sa Comelec, citizens arm, politikanhong mga partido ug mga sakop sa media. Nga nisangpot sa mas sayo nga proklamasyon sa mga mananaog.
* * *
Mao nga ang mga botante wa na magtagad sa mga pasangil nga tikason pang piniliay pinaagi sa pagmaniobra sa PCOS machines. Bisan pa kon apil sa namasangil mao ang nag-unang piliunon pagka bise presidente nga si Jejomar Binay ug ang iyang alyado sa Compostela, ang pilderong si Richie Wagas.
Kay nahibawo ang mga botante nga bisan kawaton, bughaon ug sunugon pang PCOS machines, di na mausab ang na-transmit nang resulta. Bisan naguba pang PCOS sa wa pang ka-transmit, may hard copies na sa election returns nga nahatag sa politikanhong mga partido, citizens arm ug media ug napapilit sa ganghaan sa matag presinto.
* * *
Tambag sa mga politiko nga nagtuo nga duha ray mahitabo nila-modaog o gitikasan-di na angay nga himuong kontrabida ang PCOS machines. Mas maayo pa nga mangita og laing matulisok. Gawas pa, kon gusto gyod silang manikas, way mahimo ang PCOS pagbaraw sa naandan nila nga pagpamalit og mga boto, paghakot og flying voters, o pagpanghasi sa mga botante.
O mas maayo tingali nga mosugod na pagtuon ug pagsagop sa kahigayonan nga mahimong ang labing maayong pamolitika mao ang labing matinud-anon nga pangalagad sa labing batakan nga mga panginahanglan sa kinabag-an sa katawhan.
* * *
Email:leo_lastimosa@abs-cbn.com