Kaming mga sakop sa media nga nakabisita sa Taipei City sa Taiwan niadtong Biyernes hangtud Dominggo, nakadayeg g'yod kaayo sa paglambo sa maong dakbayan.
Natan-aw usab namo ang daku kaayo nga kalainan sa Taipei kon itandi nimo sa dakbayan sa Sugbo. Hinuon, matud sa uban nga dili tukma ang pagtandi sa dakbayan sa Sugbo sa Taipei.
Apan sagdi na lang ang paglambo sa ilang ekonomiya, ang batasan g'yod sa mga tawo nga nagpuyo didto.
Kay nakasaka man g'yod kami sa Taipei 101, ang labing taas nga "building" sa tibuok kalibutan (101 ka andana) nakita g'yod namo ang tibuok dakbayan.
Kon duna ka may mga gagmay nga balay nga makita, apan tagduha ngadto sa upat ka andana. Aw duna tingali'y mga gagmay pero tua na kini sa bukid.
Ang ila usab nga bukid giatiman pag-ayo ug wala gani itugot nga dunay "major development" sama sa paghimo og mga residential houses sama diha sa sitio Dakit, Guadalupe.
Tiaw mo, kon dunay mga karsada nga anha mag-agi sa bukid ila g'yod nga himoan og "tunnel" nga molapos ngadto sa pikas bahin sa bukid og usa kini sa nakapadugang sa kaanindot sa Taipei.
Sa tulo ka adlaw namo nga pagsuroy-suroy sa Taipei, wala g'yod ko makakita og "sidewalk vendor" bisan usa na lang kabuok. Aw didto sa gitawag nila og "night market" dunay namaligya, apan dili sa karsada.
Kon duna may mamaligya sa karsada, daw sa nakakita og "abat" kon moabot na ang bisan usa lang ka polis nga magsirbato na sa iyang pito. Dili na kinahanglang mosingka pa ang polis.
Ang mga motor sa Taipei pulos "scooter typer" ug ilumbay g'yod kini kon iparking diha sa karsada. Walay mangawat, idiritso lang og bilin sa tag-iya.
Bisan og pwerteng daghana nga sakyanan ang Taipei City, apan wala g'yod kami makasugat o makakita nga dunay aksidente nga nagbag-id o kaha nagbangga.
Ang mga tawo nga magsakay og motor o kaha magbisekleta anha moagi sa daplin, dili sama dinhi sa ato nga mogukod ba sa mga sakyanan nga hapit na lang mapiit.
Walay mga basura nga gipataka lang og labay sa aseras. Gani, ang ilang labayanan og mga basura, sama sa atong Inayawan dupsite, wala g'yoy baho.
Didto pa gani kami mangaon sa ibabaw sa panghaw sa incinerator nga nahimutang kilid g'yod sa building nnga maoy labayanan og basura. Daku kini nga building nga semento ang atup. Adto sa sulod ibutang ang basura.
Ambot giunsa nila basta wala aso nga makita. Dili man god kadto kabahin sa among educational tour mao nga wala mi kaayo masayod.
Gikan sa revolving restaurant - 120 ka metros sa ibabaw nga bahin sa panghaw sa incinerator - natataw namo nga bisan ang palibot sa labayanan og basura walay sagbot.
Ang daku gani nga sapa nga nahimutang kilid sa incinerator wala g'yoy sagbot nga naglutaw.
Kon dunay dili maayo nga baho nga mogawas gikan sa dumpsite, mahibaw-an dayon kini sa ilang Environmental Protection Bureau (DENR dinhi sa ato) kay duna sila'y gadget nga gibutang kilid sa incinerator.
Basta kay kaming pipila ka sakop sa media nga didto, nakaingon nga disiplina g'yod ang gikinahanglan.
Kon ikaw usa ka Filipino unya makasuroy ka sa Taipei tingali makaingon ka g'yod nga pagkalayo ra g'yod diay sa Pilipinas. Ang ilang karsada dili sama dinhi sa ato nga nagbawod-bawod.
Unsaon nga dinhi sa ato, tambakan ra man diritso og aspalto ang karsada inay nga kuhaon g'yod unta ang daang aspalto sa dili pa butangan og bag-o.
Bisan ang Manila nga maoy atong national capital dili makalupig sa Taipei.
Gisuroy usab namo ang duha ka dagko nga power plants sa Taipei City aron pagsuta kon tibuod ba nga ang "coal-fired power plants" makadaut ba sa kalikupan. Ato kini nga hisgutan sa lain nato nga lindog.
Dayon, gisuroy namo ng Chang Kai Shek memorial. Naghangos god tawon ang uban nako nga mga kauban nga mikatkat sa 89 ka ang-ang aron makaabot sa estatuwa ni Shek sa ibabaw.
Kaila ba mo kinsa si Shek? Siya maoy lider sa Taiwan nga gitamod tungod sa pagsukol niya sa kumunismo nga pamaagi sa China. Ang 89 ka ang-ang gituyo kay mao kini ang iyang edad pagkamatay niya niadtong 1975.
Basta, kaming tanang sakop sa media nga nakabisita sa Taipei City, nakakat-on g'yod og daghang pagtulon-an.
* * *
E-mail: birador_freeman@yahoo.com