EDITORYAL — Pagbayarin, mga sangkot sa COVID funds anomaly

PORMAL nang sinampahan ng Office of the Ombudsman ng kasong graft sina dating DOH Secretary Francisco Duque III  at dating Department of Budget and Management Procurement Service executive director Lloyd Christopher Lao dahil sa maanomalyang paglilipat ng P47.6 bilyong pondo para sa COVID-19 noong 2020. Isinampa ang kaso nina Duque at Lao sa Sandiganbayan noong Agosto 27. Ayon kay Ombudsman Samuel Martires, nilabag nina Duque at Lao ang Republic Act 3019 o ang Anti-Graft and Corrupt Practices Act.

Noong nakaraang Hunyo, isiniwalat ni Duque na may basbas umano ni dating Presidente Duterte ang paglilipat ng COVID funds sa PS-DBM. Ayon naman kay Duterte wala raw siyang matandaan na sinabi niya iyon.

Noong Mayo pa ng kasalukuyang taon, ipinag-utos ng Ombudsman ang pagsasampa ng kaso kina Duque at Lao. Ayon kay Martires, dahil hindi na maaring ipataw pa ang dismissal kina Duque at Lao, ang kaparusahan na maaring­ ipataw sa mga ito ay katumbas ng kanilang suweldo ng isang taon na kailangang bayaran sa tanggapan ng Ombudsman. Ang desisyon ay nilagdaan noong Mayo 8, 2024.

Matatandaan na noong Agosto 2023, ipinag-utos na ng Office of the Ombudsman ang pagsibak sa puwesto at pagsasampa ng kaso laban kay Lao at Overall Deputy Ombudsman Warren Lex Liong dahil sa maanomalyang pagbili ng bilyong pisong halaga ng medical supplies sa Pharmally Pharmaceutical Corp. noong 2020.

Napatunayan ng Ombudsman na dapat sampahan ng kaso sina Lao at Liong at iba pang opisyal at empleyado ng PS-DBM. Kasama rin sa sinibak sa puwesto si PS-DBM procurement management officer Paul Jasper de Guzman. Kinuwestiyon noon ng mga senador kung bakit hindi kinasuhan ng plunder si Liong. Binatikos din kung bakit hindi kasama sa kinasuhan si dating presidential adviser Michael Yang, associate nito na si Lin Wei Xiong at asawang si Rose Lin. Si Yang ay presidential adviser ni dating President Duterte.

Ang Pharmally officials na kinasuhan ng Ombudsman ay sina President Twinkle Dargani, treasurer and secretary Mohit Dargani, directors Linconn Ong at Justine Garado at board member Huang Tzu Yen. Ang Pharmally Pharmaceutical Co. ang nakakuha ng kontrata para mag-supply ng equipment sa kabila na ang capital nito ay P600,000 lamang. Ang iba pang PS-DBM officials na kinasuhan ng Ombudsman ay sina Christine Marie Suntay, Webster Laurenana, August Ylagan, Jasonmer Uayan at Krizle Grace Mago.

Ngayong sinampahan na ng kaso ang mga dating matataas na opisyal ng nakaraang administrasyon, nararapat lamang na tuluyan na itong gumulong at maparusahan lahat ng mga sangkot sa anomalya. Ginawa ang pangungurakot habang ang bansa ay sinasalanta ng COVID at ang mamamayan ay tuliro dahil walang makain.