Motuo ka’g dili

Maoy nakita ni Pablo ang iyang mga silingan nga sila si Tonying, Isyot, Banong, Gorio, Meliano, Siso, Demetrio ug may pipila ka mga batan-on nga nanguyog sa panon nilang Gorio. Ning buntaga sayo  man gud miadto si Pablo sa tubaan ni Isyot apan naunsa ba nga iya mang nakita si Isyot nga apil sa panon nilang Gorio kinsa maoy giila nilang leader ning ilang pagabuhaton karon nga mao ang pagguba sa payag ni Pendong.

Dinhi ingon sa wala makasabot si Pablo sa iyang gibati kay suod ra ba intawon niya si Pendong ug magtawganay gani sila’g “kompare o pare” bisa’g wala sila’y gipangkugos nga mga bata kay pulos man sila wala’y mga anak. Kini si Pendong gidungogdungog nga ungo dinhi sa ilang baryo.

Ug may nakakita nga nagtuwad kuno kini didto sa may pultahan sa sementeryo sa halawom nang gabii. Ug kini pud si pare niya Pendong mahilig sa sugal sa manok o buwang o tigbakay.

Pero, maila nga kun moanha na siya sa tigbakayan mora’g likayan si Pendong sa ilang mga silingan kay mahadlok lagi sila basin og modagpi kini sa ilang lawas o bukton ug unya matakdan sila. Unya usa kadto ka gabii dunay gibugno sa may utlanan sa darohan ni Banong ug tataw gyud kuno nga si Pendong mao ang ilang nakita nga puwerte na kunong laksota sa nawong.

“Nganong mao man nay inyong nahunahunaan, Bay Gorio, nga inyong gub-on ang payag ni abay Pendong?” ni Pablo pa nga nabalaka sa pagabuhaton sa iyang mga silingan. “Un-unsa...unsa may sala tawon sa akong amigo, ha?”

“Wa diay ka mahibawo, Bay Pablo, nga hilabihan na man ka mangtas nang imong amigo.  Peligro baya nimo nga matakdan ka. Na, kun mahitabo na, basin og ang imo na sang payag unya maoy among isunod,” ni Gorio pa nga siga na kaayo’g mga mata. Nakita ni Pablo nga nanagdala sila’g mga bara de kabra, maso, martilyo ug uban pang gamit nga alang sa pagbungkag sa balay. Ug kay payag man lang intawon ang balay sa iyang higala mao nang dali ra kaayo kining nayaig nga gitabanga’g bunal sa maso ug bara de kabra ang mga dapat ug uban pang mga parti sa payag. Wala karon si Pendong kay tua pa sa dagat kay nanginhas. Nag-iyahay lang intawo’g pangayagak ang mga manok ni Pendong nga nakabuhi na sa ilang mga tangkal. Lakip na ang iyang mga hiniktan nakabuhi pud nga nagdala sa ilang mga higot. Katuloon ang mga luha ni Pablo apan wala siya’y mahimo, kay kun mosanta siya nila ni Gorio basin kun siya maoy initan sa mga kanahan.

“Paita na ron nako, Bay Pablo, uy, wala na ko’y kapuy-an, unsaon na man nako ini ron,” ni Pendong pa nga nagluha ang mga mata. Parehas silang duha pulos mga biyudo ug way mga anak.

“Dili na problema, pre, uy, kay ako rang usa sa balay. Adto lang ta sa balay puyo miyentras tanto,” ni Pablo pa nga naluoy.

“Sa-salamat kaayo, Bay Pablo ha,” ni Pendong pa nga nagsawilik sa iyang mga luha. Tuod diha na puyo si Pendong sa ilang Pablo. Unya usa ka gabii, mora’g nananghid si Pendong kang Pablo.

“Bay Pablo, mobalik na ko sa isla ugma, sayod ka bitaw nga taga... sa isla Tumoy-Dila. Ug daghan kaayong salamat nimo bay Pablo, dili gyud ko malimot sa imong kaayo,” niini pa. Unya nagbukhad kini’g banig ug natulog. Natulog pud si Pablo.

Pagka-ugma, pagmata ni Pablo wala na si pare niya Pendong ug wala na pud ang maleta nga gisudlan sa mga sinina niini. Ang iyang mga manok ug upat ka hiniktan gibilin diha sa ilawom silong.

Unya nakugang si Pablo dihang may batan-on niyang silingan nga nagbalita kaniya nga patay na kuno sila si Gorio, Isyot, Meliano, Banong, Siso ug Demetrio ug ngilngig kaayo ang ilang kamatayon pulos sila gipangkuhaan og mga tinai, atay ug kasingkasing. Ug midugang ang batan-on sa pag-ingon, “Noy Pablo, ilang duda ra ba nga ang namatyan nilang tanan mao ang pagbalbal kanila ni Pendong...”

Wala na motingog si Pablo ug didto sa iyang hunahuna mora’g makatuo na siya nga si pare niya Pendong usa ka mangtas nga ungo. Nanimawos lang tingali kini. (Kataposan)