Nanimawos ang anak sa mangtas

Tay, tay Anselmo, tinuod nang tabitabi diha sa eskina bahin nato? Nga kita kuno mga kaliwat og ungo? dihay nahulma nga kasubo sa nawong ni Elmer dihang nagpakisayod siya sa iyang amahan bahin sa mga tabitabi sa ilang pagkatawo.

“Ayaw na’g tagda, Elmer, ila ra nang tumotumo. Kay mora man gud og nasina nang atong mga silingan nato tungod kay miasenso man ang atong pagpuyo,” kalma ang tingog ni Anselmo. “Ang imong hunahunaon nga maayo ang imong pag-eskuyla aron kun makalampos ka na sa imong pagtuon, ikaw nay akong padad-on sa atong negosyo...”

“Si Meriam na lang ang padad-a sa atong negosyo, Tay,” ni Elmer pa nga mora’g way gusto sa gipahayag sa iyang amahan. “Sa sunod semester mograduwar na man siya, di ba, samtang ako sa sunod tuig pa. Mao man gu’y akong plano nga mo-abroad ko...”

“Ha, mo-abroad ka, Elmer?” miiknat ang kilay ni Anselmo human niya mabati ang gipamulong ni Elmer ug mipasabot siya, “Elmer, maayo gud nang usa ka lalaki ang modumala sa atong negosyo kay sa babaye. Maayo ang lalaki  nga sama nimo, naa ang kaabtik, ang kahanas ug determinasyon samtang ang babaye dili gyud makatupong sa katakus sa usa ka lalaki...”

Wala na motingog si Elmer. Alang niya gusto na siyang mobiya dinhi sa ilang dapit aron makalikay siya sa kauwaw nga mikuyanap karon sa ilang pamilya. Lain gyud paminawon nga sila dudahan nga mga ungo. Ug si Tatay pud niya nangulipas man nga dili sila mga ungo. Si Nanay niya Maxima hilabihan pud ka libang sa ilang negosyo. Tinuod nga miasenso na sila, nasapian na ang iyang mga ginikanan apan mag-unsa ang inyong kasapian kun inig gawas nimo sa balay, kanang ini’g lakaw nimo sa dalan mora ka’g bakikaw kaayo ang imong linaktan kay dili na man maayo ang imong dungog. Tiaw ba gu’y sila nay gisumsoman sa mga tabi dinhi sa ilang baryo nga sila mga kaliwat og ungo ug nga si Nanay niya Maxima nakit-an kunong nagtuwad diha sa may tulay paingon sa may eskuylahang  elementarya sa ilang baryo. Unsa man gud ning ungo? Unsa man gud ning giingon nilang magtuwad? Wala man siya kahibawo niini? Naglibog gyud karon ang hunahuna ni Elmer.

Unya usa ka gabii nagkadugong nahiuli si Anselmo ug unya pagsulod gyud niini sa ilang sala kalit kining natumba. Tataw  kaayo nga gidunggab ang iyang amahan tungod sa samad nga diha sa iyang tiyan.

“Elmer, anak, gi-gidunggab ko nilang Samson. Ako kuno ang mibalbal sa iyang asawa. Dili kana ti-tinuod...aggghaaa...aggghhh...” miutnga si Anselmo tungod sa kahapdos sa samad ug unya nanugon siya. “Elmer, anak, ikaw nay bahala sa imong mama Maxima ug sa imong maguwang nga si Manang nimo Meriam, kay dili na ko magdugay ning kalibotanan, aaagghh....eeeaaahhh...” Ug miutong si Anselmo ug dayong gipiyong ang iyang mga mata sa dayon.

“Tayyy....Tayyy...Anselsmoooo...!” milanog ang tingog ni Elmer kay siya ra man karon usa sa balay kay sila si Mama niya Maxima ug Ate niya Meriam wala pa mahiuli. Mingaab gyud si Elmer sa paghilak sa kawili sa wala damhang pagpanaw sa iyang amahan.

Human ikalubong ang ilang amahan, magul-anon kaayo ang tibuok pamilya. Unya miduol ang iyang nanay Maxima kaniya ug may gisulti kaniya, “Elmer,” niini pa. “Tinuod ang tanan mong nabati gikan sa mga silingan. Oo, kaliwat ta’g mga ungo, kay ang akong amahan, si tatay Monico, maoy pinakamangtas nga ungo didto sa Tagsili, ang bukirang balangay dinhi sa atong lungsod. Busa, ako lang hangyo nimo nga karong gabii, inig takdol sa buwan, kay mamahimo ka na man unyang usa ka mangtas nga ungo sama namong tatay nimo, adtoon mo si Samson sa ilang balay ug balbalon mo siya...aron makapanimawos ka sa iyang kamatayon...”

Walay tingogtingog si Elmer nga naminaw sa gisugid sa iyang nanay Maxima. Unya pagka-gabii, pagsubang gyud sa takdol nga buwan, nahimo dayong usa ka mangtas nga iro si Elmer. Ug midali siya’g adto sa balay nilang Samson nga maoy Hepe sa mga tanod dinhi sa ilang baryo ug didto iya kining gibugno ug kay duna may mga kauban si Samson nga tanod wala dayon malupig si Samson, misukol pa kini, apan miabot ang laing usa ka dakong iro ug gipaakpaak ug gikunis ang duha ka tanod ug dihang patay na sila si Samson ug ang  duha ka tanod, kalit lang namiya sa balay ang duha ka dagkong iro. Pag-abot sa unahan didto sa may ilawom sa tugas, mibalik ang normal nga hitsura sa duha ka mangtas nga iro.

“Uy, ate Meriam, ikaw diay ni, nahimo ka sab diay’ng usa ka mangtas?” ni Elmer pa nga mipahiyom.

“Oo, atong kaliwat ang pagka-ungo, Elmer,” ni Meriam pa. (Kataposan)