Nagdamgo ko. Ubos sa dakong punoan sa bituon nga namungingi sa daghang bulak ug bunga, may matahom kaayong payag nga hinimo sa kawayan ang salog ug nipa ang atop. Bugnaw ang hangin sa dagat nga mihapuhap sa aping ni Tatay kinsa nagkagis og mga guod ug linipak nga mga kawayan.
Malipayon ang iyang dagway sama sa nagkatawang balod nga napusgay pag-abot sa lapyahan, daw nahimuot nga nagsud-ong sa iyang gibuhat. Nagpanday og nindot nga katre si Tatay. Nagtutaghoy samtang nagdukdok sa iyang gipormang higdaanan. Apan naglibog ko. Wa nako mabati ang mga nota nga giawit sa gikiyuom niyang mga ngabil. Ngano kaha?
Giduol ko siya ug gipangutana: “Tay, para kang kinsa man nang katre nga imong gihimo?” Igo lang siyang mipahiyom. Walay bisan usa ka pulong nga minggawas sa iyang baba. Gisukna ko siya pag-usab. Wa gihapon mitubag. Sa kahiubos ko, ako siyang gikablit aron pugson sa pagpatug-an. Apan wala nako siya mahikap. Daw milapos lang sa naglutaw’ng aso ang akong palad. Unya, inanay siyang nagpalayo nako. Gigukod ug giapas ko siya.
“Dong, Donggggg!!!! Dong ... Dongggg!!!!” May miyugyog sa akong abaga. Ug nakamata ko. Nakita ko si misis nga naglingkod ngilit sa akong higdaanan. “Naunsa ka nga nagsige ka ma’g sangpit sa ngalan ni anhing Tatay?” Pakisusi niya.
“Buanga, Day. Nagdamgo man ko nga naghimo’g bag-ong nindot nga katre si Tatay.” Pinahimutang kong tug-an. “Unsa kahay ipasabot adto, no?”
“Ay, da! Nagparamdam si anhing Tatay nimo kay wa na baya kay duawduaw sa iyang lubong didto sa Balamban Private Cemetery. Pun-an pa nga taudtaod na sab nga wala ka na magpamisa alang sa iyang kalag, monay rason nga gipadamgo ka!” Pamahayag dalang maymay sa misis ko.
“Basta, nabalaka gyod ko, Day. Ingon sa aduna gyo’y dautang ipasabot ang maong damgo.”
“Ay, kanimo, Dodong. Damgo lang na, uy! Bunga sa hunahuna.” Gikab-ot niya ang baso nga puno sa tubig gikan sa lamesa nga diha ra sa among duol ug iyang gitunol nako. “Imna ri, oh, aron mahanaw nang imong kabalisa.”
Tulo ka adlaw human sa maong damgo, naigking ko samtang nagsulat og sugilanon para sa Banat News. Ug kinsay dili? Isog kaayo ang bagting sa selpon diha sa akong tupad. Gipunit ko. Gitan-aw ang screen. May message gikan sa akong manghod nga atua puyo sa Balamban. Giablihan ko.Ug nabasa ko ang makapaigking sa dughan nga balita: “Manoy Dodong, si Nanay giataki sa hayblad ug wala na matabang. Nakabsan gyod siya sa kinabuhi. Diha pa ra gyod siya mamatay ibabaw sa bag-ong katre nga iyang pinalit! Malasang katreha, Noy, uy!”
Ingon sa naglumba pagpanglugwa akong mga mata pagkabasa sa kataposang linya sa mensahe. Nahinumdom dayon ko sa bag-ong katre nga gihimong Tatay didto sa akong damgo. Giandam diay tong Tatay para ni Nanay? Sakitang damgoha, sa? Unya kalit lang miinit akong mga mata. Ug bisa’g giunsa nako’g pugong, naglumba gayod pagpangahulog ang mga luha sa tumang kawili. (Kataposan)