Ang mensahe ni Merto

Bisa’g tua na’s America magpuyo si Nida, suheto gihapon siya’s mga panghitabo sa lungsod sa Ebena diin siya natawo ug nagdako. Kay duna man siya’y mga higala nga tigteks niya mahitungod sa mga inadlaw’ng panghitabo nga dunay gibug-aton sa ilang kinabuhi. Sama ining kamatayon ni Dante Supat nga mortal nga kaaway ni Nida.

Nagngisi si Nida nga nagpindot sa iyang selpon samtang naglingkod sa terasa sa iyang balay giabangan sa Salinas, Kansas, U.S.A. Di tiaw iyang gibating kalipay rong buntaga sa pagkasayod sa maayong balita alang kaniya. Apan dautang balita alang sa pamilya sa namatay.

Ang nagteks niya si Merto nga pag-umangkon mismo ni Dante. Sekyu si Merto nga sinaligan ni Dante nga sa buhi pa daghang mga fighting cocks nga gipagwardiyahan sa pag-umangkon. Dihang nawad-an ang mga mahalong manok, si Merto ang gipasanginlan ni Dante nga nakigkunsabo sa mga kawatan. Puwerteng lagota sa pag-umangkon. Hapit magkapinusilay ang pag-umangkon ug uyoan. Maayo gani kay may miaging patrol car sa ilang duol. Nagbinaharay na lang.

Suod nga higala ug silingan ni Dante si Enrico, amahan ni Nida. Apan nadaut ilang relasyon dihang si Dante mismo ang naghatud og tsismis ngadtong Niel, Amerkano nga bana ni Nida. Gisulat gyud ni Dante og bond paper ug gidagko og letra ang mga impormasyong nakuha niya gikan sa mga tsismoso.

May ngalan sa lalaki nga kunohay kabit ni Nida. Naa say edad, pinuy-anan ug trabaho sa lalaki. Gisulat sab ni Dante nga gipalitan kuno ni Nida og motorsiklo ang lalaki. Unya hinatagan og kuwarta. Adto kuno tig-abtanan si Nida ug ang lalaki sa beauty parlor nga suki ni Nida sa silingang lungsod sa Oviedo.

Sa wa pa gud magdiborsiyo sila’s Nida ug Niel, duna sila’y napalit nga dagkong house and lot sa baybayon sa baryo Guranjuda. Karon, gihukman sa Divorce Decree nga si Nida ang makapanag-iya sa maong kabtangan. Kay way katungod ang langyaw sa pagpanag-iya’g real property sa Pilipinas. Usa sab nga hinungdan, kay gidagmalan ni Niel si Nida tungod lang sa tsismis nga way kamatuoran.

Ang amahan mismo ni Nida ang nilihok sa pagpakisusi kun diin gikan ang tsismis. Komedya lang diay sa mga estambay. Gikan lang sa ilang mga imahinasyon. Unya giistoryahan si Dante nga nituo lang dayon. Sa kalagot ni Nida, gibato niya ang balay ni Dante. Nangabuak ang mga bildo nga diyelosi. Nilarga siya’s Amerika ug didto nipasaka og kasong diborsiyo batok sa Amerkano. Ipalagpot sab unta ni Nida si Niel balik sa Amerika. Apan gidepensahan ni Dante. Gihataga’g abogado. Ug nipalakaw pa gyud si Dante sa konseho sa ilang lungsod nga ipadeklarar si Niel nga permanent resident sa Pilipinas. Sangko sa impiyerno ang kalagot ni Nida kang Dante.

Kay kuwartahan si Dante tungod sa iyang mga negosyo nga mga restawran sa siyudad, ug kamaong mohiphip sa hiphipanan, napildi si Nida sa kaso nga pagpa-deport sa iyang bana. Si Niel ang gitabangan ni Dante. Nipabor ang naulahi nga Pinoy batok sa Pinay. Langyaw ang gitabangan. Imbis ang katagilungsod. Unya, lain na rong babaye ang kaipon ni Niel sa balay nila sa baybayon. Naningkamot lang si Nida nga makatrabaho sa America aron makabayad siya’s iyang mga utang sa Pilipinas. Nakautang-utang siya kay dako siya’g gasto sa mga kaso. Labi na sa diborsiyo kay dolyar iyang nabayad sa abogadong Amerkano.

Duha ka tuig ra ang pagsakitsakit ni Dante. Gidayagnos sa doktor nga may diabetes, artraytis ug hayblad. Gidayalisis siya balig duha ka tuig kay nadaut iyang kidney. Nikalit lang pagbahar ang lawas ni Dante. Bukog ug panit na lang siya sa iyang pagtinga.

“Di diay tinuod nga ang barang di kadulot basta tabokunon og lawod. Kadulot man diay gihapon. Nagsuhol ko’g barangan diri” mapahiyomon si Nida nga nibasa sa screen sa iyang selpon sa dayon niyang pindot sa send. Iyang gibalosan ang mensahe ni Merto. (Kataposan)