Balik sa gibiyaan nga kalibotan

Layo sa kinapusoran sa lungsod ang bukid sa Kaandis. Dili na kini maabot sa pagtagad sa kagamhanan ilabi na nga wala’y tawo nga nagpuyo sa maong dapit. Apan sa panahon sa kabatan-on ni Gener, nahimo niyang tugkaran ang maong bukid. Sinati kaayo niya ang maong dapit. Nasayod siyang mabuhi ang tawo sa bukid sa Kaandis kun mamuhonan lamang kini’g kakugi.

Sa paghimuntog ni Gener sa tiilan sa bukid diin nagkatakdo ang utlanan sa patag ug bakilid, mihunong siya. Natumog na pag-ayo ang tibuok niyang lawas sa hagkot nga singot. Gilingi niya ang iyang gigikanan. Apan ang kahait sa iyang tinan-awan wala makasamad sa kangitngit.

Pagkilab sa pipila ka gutling, mihunat na siya pagtungas sa bakilid subay sa hagip-ot nga dalan-dalan. Batoon ang dalan nga iyang gisubay. Nag-amping siya nga dili mahitapigas. Apan dili gayod kalikayan usahay nga masayop ang iyang mga lakang tungod sa kangitngit sa kalibotan.

Mipadayon siya paglakaw nga nagdaphag sa kangitngit. Apan takulakaw lang, kalit siyang napahunong. Didto sa ibabaw nga bahin misugat kaniya ang kahayag sa duha ka plaslayit nga girumbo kaniya. Mao gayo’y giigo sa siga niini ang iyang nawong. Gisulay niya pagsalimbong ang duha niya ka kamot sa iyang nawong gumikan sa kasulaw nga daw mitulisok sa iyang mga mata.

Luyo sa kahayag sa mga plaslayit iyang naaninag ang bayhon sa mga tawo nga naglakaw paingon kaniya. Wala siya maglihok sa iyang gibarogan. Wala siya makasabot sa labok sa kakulba nga mikupog sa iyang dughan. Gilibotan dayon siya sa mga tawo sa nahiduol na sila kaniya. Giiwagan pag-ayo sa plaslayit ang iyang panagway. Miduko siya aron paglikay sa kasulaw.

“Kinsa ka?” dihay pangutana nga gitumong kaniya gikan sa tawo nga nanag-iya sa bantilison nga tingog. “Nganong naglakaw ka dinhing dapita niining orasa sa kagabhion?”

Wala siya motingog. Dihay sugyot ang iyang hunahuna pagtug-an sa matuod niyang tumong. Apan ang iyang pagbutyag gihawiran sa pagduhaduha. Nagpasiugda kini’g kabalaka nga basin dili motuo kaniya kining mga tawhana kun mosulti siya sa matuod. Kay alang kaniya, siya ray nakasabot sa iyang kaugalingon. Siya ray nakatugkad sa lintunganay niyang tumong. Busa mihukom na lang siya nga modangop sa kahilom.

“Nganong dili ka man motingog?” misamot kagahi ang tingog sa nangutana. “Aduna ka bay ID?” -- Sumpayan pa