Sa likoan sa dalan gikan sa Kambagyohon lugsong ngadto sa Alangasil, nakadungog si Badong og agumod sa baboy. Mora’g baboy nga dunay giungad. Nahibulong ug nahadlok siya. Kay wa man siya’y namatikdang may nagbuhi og baboy sa iyang mga silingan.
“Dili gyud ni baboy tinuod. Pababoy-baboy lang ni.” panahom niya sa hunahuna.
Gibalhin niya’s walang kamot ang solong gigunitan nga maoy bugtong iwa’g sa iyang agianan ning lawom nga kagabhion. Gihulbot niya ang iyang gitakin nga sundang.
Di gyud unta siya ganahang molakaw og gabii. Di man siya anad og lakaw sa bukid kun gabii. Napugos lang siya kay nangala og embaw ang iyang asawa nga si Tita. Gusto siyang papanginhason sa kapikas. Nahadlok siya’g makuhaan unya iyang asawa kun di tumanan. Ila ra bang panganay ang gisabak. Busa, namahala siya’g lugsong.
Dili lumad nga taga-probinsiya si Badong. Nabihag lang siya ni Tita. Tubong siyudad siya. Apan tungod sa iyang gugma ni Tita, nagtuon-tuon siya’s kinabuhing bukidnon. Nakat-on gyud siya’g panguma, pamanday, panagat ug pananggot. Sa wa pa sila maminyo, kauban sila’g trabahoan. Nagtrabaho sila’s pabrika og monyika sa Mandaue. Ang tag-iya sa buhatan mga Hapon. Dili sila gusto nga masudlan og labor union ang ilang kompaniya. Pagkatukod sa labor union sa ilang trabahoan, nanira dayon sa ilang negosyo ang mga Hapon.
“Wa na man tay trabaho, dong. Mopauli na lang ko’s probinsiya,” ni Tita nga minghoy ang nawong.
Di diay ta mangita’g laing trabaho? Basig naay laing kompanya nga pareho’g negosyo sa atong natrabahoan,” ni Badong nga gibati’g kahingawa nga mahimulag sa hinigugma.
“Magsinulatay lang unya ta. Mopauli lang ko’s amo,” ni Tita nga daw hugot na ang hukom nga mopauli.
“Magminyo na lang ta Tit. Total, duna na man koy tinigom,” sugyot ni Badong. Di siya katugot nga mahamulag sa dalaga. Nahadlok siyang makakita og laing uyab si Tita sa ilaha.
Kay nabalisa siya nga di na sila magkakita ni Tita, nikuyog siya’s Alegria ug didto nagpakasal sa dalaga. Kay matud pa, ang gugma mobuntog sa tanan, naantos ni Badong ang kamingaw sa bukid. Kontento na siya’s kinabuhi kun si Tita kanunay ang naa’s iyang kiliran. Giusa nila ilang mga tinigom ug kinitaan ug gipuhonan og sari-sari nga tindahan sa Kambagyohon. Duha ka kilometro ang gilay-on ining baryoha gikan sa baybayon.
“Haaghhaak! Haaghhaak!” Nagkanayon ang dakong baboy nga mora’g nati sa baka ka dako.
Daw gikutasan ug gituk-an ang tingog sa mananap. Nag-atubang na siya ug ang mananap. Siya padulong sa baybayon. Ang mananap padulong sa bukid. Sa gidul-ong duha ka dupa, niurong ang baboy. Nitutok ni Badong. Niurong sab siya.
Natataw niya nga dili diay baboy ning iyang kasugat. Alang-alang baka, alang alang iro ang hitsura. Pula kaayo ang mga mata. Hait kaayo og mga tango. Nilingiw kini kay giinitan ug gisulawan sa solo. Niagumod. Nangusmo. Gihuyad ni Badong ang sundang kay gadali siya. Tigbason na lang ni niya kun di molikay sa agianan. Kalit nidagan ang mananap palayo.
Ulahi na ang pagpanglimbawot sa mga balhibo ni Badong. Gilagsikan niya iyang lakang pagkawala sa katingalahang mananap. Nagpasalamat siya’s Ginoo nga naaninaw na niya ang karsada sa Alangasil ug mga sugang dagitabnon. Mao pay paghuwas sa iyang kakulba pag-abot niya’s ilang tindahan ni Ingko Teban. Apan nahibulong siya kay may daghang tawong nagpundok.
“Unsay nahitabo dinhi bay?” nangutana siyang Kadoy, usa ka mananagat. “Si Usting bay napaakan og hagak-hagak. Tua gikarga’s ambulansiya,” ni Kadoy.
“Wa man gud siya magdala og sulo o bisa’g lamparilya man lang nga nanginhas. Nagsalig siya’s dan-ag sa buwan.”
“Unsa man nang hagak-hagak bay?” ni Badong. Nakoryoso og samot. Sigbin ra may iyang nadungog nga kasagarang nahisgutan.
“Ang hagak-hagak bay dako kaayo na nga pagkamananap. Sama o dako pa sa nati nga baka. Moguwa na kasagaran kun takdol ang buwan. Mamaak na ug lala kaayo’g pinaakan. Lala pa sa sigbin. Mahadlok lang na nimo kun may dala kang solo o lamparilya. Di na mahadlok og flashlight,” ni Kadoy.
Nakahukom si Badong nga inig silang na’s adlaw siya motungas og balik sa ila.
“Daghan gyung mga pagsulay kun mahigugma ta’g probinsiyana,” tuaw niya sa hilom. (Kataposan)