Balik sa gibiyaan nga kalibotan

Gula 7

“Aw, tuod diay, no?” sa bata pa nga mora’g napihaw.

Miluag ang iyang dughan. Si Lucia mitan-aw kaniya. May mensahe nga gitangag ang tinan-awan niini kaniya nga sayon ra niyang natuhog.

Human sa pamahaw, giagda si Gener ni Lucia nga mopahulay o matulog ba kaha hinuon. Kaha nagtuo ang asawa nga gikapoy siya sa biyahe. Apan wala siya matulog. Mibulig siya niini nga namun-og og tubig sa mga tanom sa luyo sa ilang balay. Gipang-ibot nila ang mga sagbot nga misagol sa tanom.

“Bag-o pa gani ni nakong gigunahan nasagbot na sab,” ni Lucia pa.

“Mao kanay kinaiya sa tanang kinabuhi,” niya pa. “Kun adunay mawala, aduna usay mopuli.”

Human sa ilang gibuhat, nanghimudlay sila ilawom sa dakong punoan sa kapayas dili layo sa hardin. Si Lucia misandig sa punoan sa kapayas. Nagsultihanay sila. Taudtaod mitalikod siya sa asawa. Milakaw siya ngadto sa unahan. Mihunong siya sa igong gilay-on. Gilantaw ang lapad nga kayutaan kutob sa maabot sa iyang panan-aw. May namatikdan siya nga nakapaturok sa iyang kuryosidad.

“Wala na bay nagtrabaho sa Hacienda del Pilato?” nangutana siya.

“Lain nay tag-iya niana,” tubag ni Lucia. “Tungod sa nahitabo kang Don Gabaldon, gibaligya sa iyang mga anak ang lapad nilang kayutaan. Wala na sila manimuyo karon dinhi sa Lumangog.

“Maayo hinuon,” niya pa. Wala ko basuli ang paglugtab sa kinabuhi niadtong mapahitas-on ug tikasan nga adunahan.

“Ayaw na kana’g hisgoti,” daling badlong sa asawa. “Dili ko gustong makabati niana ang atong anak. Gililong ko kaniya ang matuod nga nahitabo kanimo.”

“May kahilom mora’g tinumping mga bato nga gikamada sa ilang atubangan.

Si Gener mipadayon pagsuhid sa mga talan-awon nga bag-o alang kaniya sa ilang dapit. Unya dihay nasaghiran ang iyang panan-aw habig sa kasadpan.

“Unsa man na diha?” iyang gitudlo ang dapit nga nalantawan. “Nganong mora man og naay bodega?”

“Dili kana bodega,” tubag sa asawa. “Detachment kana sa mga sundalo.”

“Nganong gibutangan man og detachment dinhi?” nagpakitubod siya.

“Nagbahis karon pag-ayo dinhi sa atong dapit ang mga rebelde nga mialsa batok sa kagamhanan. Mao kanay hinungdan nga may mga army na nga kanunay magbantay dinhi. -- Sumpayan pa