Mga mangingilad nga na-ilad

Tuig 1968 kadto, gikan ako sa Guam. “Manguli ta sa Cebu kay adto ta magtukod sa atong balay. Mopalit ta og yuta didto,” matud ko sa akong asawa.

“Puno naman sa Private, Ling, asa man ta magpalit og yuta?’ Matud sa akong asawa kay sa Private man gyud ko matawo.

“Adto ta’s Naga mopalit og yuta, napulo ta ka adlaw didto. Si Junjun lang ang atong dad-on kay ang mga dagko, bilin lang una, total napulo ra man ta ka adlaw didto ka igo lang ta mopalit og yuta.”

Didto mi sa akong iyaan abot sa Private kay ang akong mga ginikanan namalhin naman sa Naga kay gibaligya nila ang ilang yuta sa Private.

Nakapalit ako og yuta sa Naga nga 850 square meters tupad sa balay ni papa. Sa dihang mobalik na mi sa Manila, mokuha ko og tiket sa bapor sa pier.

“Ling,” matud sa akong iyaan, “pagbantay gyud kay daghan ra ba kaayong mangingilad sa pier, bisan sa Colon. Ibilin nang imong mga alahas labina nang Rolex gold.”

“Wa man gani ko ma-ilad sa Manila, Tiya, dinhi pa.”

Samtang nagbayad ko sa tiket didto sa Compania Maritima, akong nakita sa pultahan ang duha ka tawo nga nagsige og tan-aw sa akong mga gisul-ob nga alahas. Sa akong paggawas, andam na ako. Ila dayon akong gisundan.

“Bay,” namulong ang usa, “mopalit mi og makina sa pangisda, duna kay nahibaw-an?”

“Duna, pero gigutom na kaayo ko, mangaon una ta.”

“Unya ra kun makapalit na ta sa makina aron masensiyohan ning among kuwarta.”

“Diay akong daghang kuwarta, tana, mangaon ta,” dayon tawag og taksi. Apan may mitawag sa duha.

“Hoy! Pakuyoga ko ninyo!”

“Sige, kuyog,” akoy mitubag.

Misulod kami sa Manila Restaurant sa dalan Manalili. Og didto sa sulod. “Sige, order mo akoy bahala, niay kuwarta,” gipakita ko pa sila sa usa ka bundle nga tagsa ka gatus. “Beer, order mo.” Didto sa gawas mipalit ko og tulo ka kahang Philip akong gihatag nila ug nag-pasensiyo ko’g tag diyes para sa joke box. Nalingaw sila og kaon ug inom samtang ako nagbantay nga may taksi nga mohunong sa duol. Sa dihang nalipat sila, misakay ko sa taksi ug nagpahatod sa Private. “Pag-ilis dayon kay may adtuon ta,” matud ko sa akong asawa,” ug nag-ilis usab ako.

“Adto ta’s Manalili, Bay,” matud ko sa drayber. Sa among pag-abot, “Ihunong, Bay, di lang mi manaog, duna lang mi tan-awon.”

“Unsa may atong tan-awon, Ling?” matud sa akong asawa.

“Kana sila,” akong gitudlo ang tulo ka tawo nga gidakop sa polis kay way gibayad sa ilang gikaon.

“Kinsa man na sila?”

“Mga mangingilad nga na-ilad,” mubo kong tubag. “Balik ta’s Private, Bay,” matud ko sa drayber. (Kataposan)