Balaod sa komunista

Nagabhian sa pagpauli ang managbarkada nga sila si Lina Tibon, Glenda Tibon, ig-agaw sa nauna, Abeth Yares ug Marjorie Arcilla. Puro sila estudyante sa kurso nga Nursing. Duna sila’y giduaw nga na-admit sa Chong Hua Hospital. Mamauli sila sa Pagsabungan, Mandaue City. Nagsakay sila’g dyip depasaheroan. Unya nadakpan ang dyip sa checkpoint.

"Unsa may violation nako chief?" matud sa drayber. "Defective headlight. Naa ay, wa magsiga imong tuong head light!" tubag sa enforcer. Nakapangawot sa ulo ang drayber. Bisag way katol. "Bantog rang dunay nanimahong sunog. Na-loss contact seguro ang socket anang sugaa" dugang sa drayber. "Ingari imong lisensiya. Lukata lang unya sa LTO kun mapakita na nimo imong suga nga mosiga na" matud sa enforcer. Nagpanglingo ang drayber. Kay di lalim ang maglukat og lisensiya sa LTO, sa mga dunay violation. Nikuot ang drayber sa iyang pitaka. Gikuha iyang lisensiya. Ug gitunol sa enforcer. Tiket na lang ang gidawat niya’g balik.

Paglarga sa dyip, nibagulbol ang drayber. "Bidang paita na gyud sa atong gobyerno karon. Mora na ma’g balaod sa komunista. Wa na may kagawasan ang mga tawo. Sayop man lay pirming pangitaon" sa drayber. Nagpaminaw lang si Lina ug Glenda nga diha naglingkod luyo sa drayber. Sa atbang nila, naglingkod sab sila si Abeth ug Marjorie.

"Ay gyud pagsultig ingon niana Noy. Kun gusto kang motilaw og balaod sa komunista, suroy lang ngadto sa Russia. Kini atong balaod sa Pilipinas, gawasnon ra kaayo. Kay pattern ni sa Amerika "ni Marjorie. Wa kaagwantang nisagbat. "Kay unsa man diay balaod sa Russia?" sa drayber. Nitan-aw sa rear view mirror. "Ang ato sa Pilipinas, ang may kaso presumed innocent until proven guilty. Sa Russia, presumed guilty until proven innocent" ni Marjorie. "Nganong nasayod ka man ana?" sa drayber.

"Himasa kaayo na si Marjorie, Noy" ni Lina ug Glenda. "Nakabasa ko sa kaagi ni Alexander Dolgun, usa ka Amerkano nga nagtrabaho sa US Embassay sa Russia. Sa dekada 50, gidakop siya og gipriso. Kay gidudahan nga espiya. Nakighigala lang siya’g pulis sa Russia kay gustong mangulitawo sa manghod nga dalaga. Pusas dayon siya. Unya may nahigala siyang duha ka Ruso nga napriso sab. Sila si Richard Dagovich ug Ritche Tobitsky" ni Marjorie.

"Unsa man say kaso anang duha ka Ruso?" sa drayber. "Si Richard usa ka sundawo sa Russia. Nagdamgo lang siya nga iyang komander giambusan ug namatay. Iyang gisuginlan iyang asawa sa damgo. Wa lang nagtagad iyang asawa. Pagsugilon niya sa kaubang sundalo, gidakop dayon siya. Kay kuno naglaraw pag-assassinate sa ilang kumander. Gisentensiyahan siya’g 25 ka tuig sa prisohan. Ang asawa ni Richard gipriso sab og napulo ka tuig, kay wa nisumbong sa mga otoridad mahitungod sa damgo sa iyang bana" ni Marjorie. "Kagrabe god!" ni Abeth.

"Unsa may kaso ni Ritche?" sa drayber. Sigeng tan-aw sa unahan. Sigeng maneho. "Nagselos lang siya sa iyang asawa nga sige’g kuyog-kuyog og pulis nga Ruso. Nadapatan niya. Unya gisumbong siyas iyang asawa sa pulis nga espiya si Ritche pabor sa mga Amerkano. Gidakop dayon siya. Gisentensiyahan og 25 ka tuig" ni Marjorie. "Kangilngig god. Sa ato pa, mao nay mahitabo sa katawhan sa nasud nga komunista?" sa drayber. "Mao na kaniadto sa dekada 60. Apan wa na ko kahibawo karon kun mao ba gihapoy balaod sa Russia" ni Marjorie.

"Grabe gyud diay ka abusado sa mga sibilyan ang balaod sa komunista" sa drayber. "Mao na nga kun mangandoy ka nga makomunista ta dinhi, kalimti nalang na. Kay mismo ang asawa’g bana, managsoon, ginikanan ug anak, managsilingan, magpaniiray sa usa’g-usa. Unya kun may dautang nakita, sumbong dayon sa otoridad. Dakop dayon" ni Marjorie.

"Itandi sa komunista, gawasnon ra gyud diay kaayo ta, bisag may ginagmay'ng multa sa traffic violation” sa drayber. "Mao gyud" timang ni Lina ug Glenda. "Mo lang" ni Abeth. "Maong hilashilas lang nang mga aktibista kunohay nga moangkon nga sila komunista" ni Marjorie. Ug gipara na sab ang dyip kay nakaagi og laing checkpoint. Gipakitaan nalang sa drayber ang pulis sa tiket nga naisyu niya sa unang checkpoint. (Kataposan) (Sa gusto’g libreng konsulta, dad-a ning pahina sa opisina sa tagsulat, sa Sabado)