Tungod sa dolyar

Nia ko kay kuhaon nako si Tatay Doming. Kay ako nay mag-atiman niya. Busa, ako na say magpa-cash sa binulan nga tseke, pension niya sa US Army,” ni Jeffrey nga way dikidiki nga namulong paghilingkod niya sa sopa sa sala sa balay ni Gladys iyang manghod.

Nanglimbawot ang mga balahibo ni Gladys nga nakadungog. Sa kaway-uwaw sa maong igsoon nga nakasulti’g ingon niana. Wa pa gani makadalit si Gladys og pamahaw sa maguwang.

“Di lang una ta maghisgot ana Manoy. Wa pa gani ka kaamin ni tatay aron pagpahibawo nga naduaw ka. Wa pa gani ko kaloto og pamahaw. Unya na ta maghisgot ana huma’g pamahaw,” ni Gladys dayong dalikyat sa kusina aron atimanon iyang giluto.

“Minaut! Dakong pagpaka-aron-ingnon! Nagpaila lang sa kaagap sa kabtangan sa tiguwang. Gahakang lang kun unsay iyang makuha ni tatay. Bisan diyutay'ng respeto niya, wa gyud!” tuaw ni Gladys sa hilom pag-abut niya sa kusina. Gilood siya sa kaagap sa kwarta sa iyang igsoon.

84 na si Tatay Doming nila. Sobra diyes anyos nang biyudo. Na-pensionado sa US Army kay natabangan og higalang abogado. Nalihok iyang papeles ug nakadawat siya’g pension nga kinyentos dolyares matag bulan sugod sa pad-edad niya’g setenta. Drayber siya’g ambulansya sa ilang lungsod sa Sibonga. Nakaretiro siya og napensionado sa GSIS. Dihang nagkasakitsakit na siya, gikuha ni Gladys nga dagang guwang. Giubanan niya’g puyo kilid sa beauty parlor nga iyang giabangan sa Talamban.

Gipahilogan na niya ang tiguwang kay na mild-stroke. Naparalisa ang walang bahin sa lawas. Nahiwi ang nawong. Nikulo ang dila. Magkanguhal na sa pagsulti.

Si Jeffrey usa ka magtutudlo sa saring publiko. Naminyo og usa sab ka magtutudlo.

Nakadungog si Gladys gikan sa iyang mga ig-agaw sa pagyawyaw ni Jeffrey nga pinalabi konong pagka anak si Gladys. Duha ra sila ka managsoon. Unya si Gladys ra gyuy nakatabangtabang sa amahan sa panahon sa iyang kalisod, labi na kun masakit. Sukad sa gagmay pa sila, hangtud naulitawo si Jeffrey ug naminyo, puro lang problema iyang gidulot sa ilang amahan. Sa maayo pang panglawas ilang amahan,wa gyud nipakita bisa’g diyutay'ng pagpangga si Jeffrey sa tiguwang. Karon na lang hinoon nga dakong masakiton.

Nihukad si Gladys sa iyang linuto nga corn beef ug Ganador nga humay. Nangalisngaw ang kahumot sa bag-ong lotong pagkaon. Apan nibalibad si Jeffrey.

“Di ko mokaon. Kay nagdali ko. May ambulansyang naghuwat nga kargahan ni tatay” pintok nga pulong ni Jeffrey. Wa na kapugong si Gladys sa iyang kapikal, “Ilha ug sutaa una imong pagkatawo o kaugalingon! Kinsa ka o unsa ka nga pagka anak. Bisa’g usa ka minuto lang, nakahatag ka ba’g kalipay ni tatay? Niingon siya ipalista nimo, kay bayran niya!” ni Gladys. Naisa ang kilay ug tingug. “Ha? Mao na iyang gisulti?” ni Jeffrey. Nahatindog sa iyang nadungog. “Adtoa si tatay sa lawak niya! Pangutan-a kun mokuyog ba nimo!” ni Gladys nga nitudlo ngadtos lawak sa ilang amahan.

Nagpaminaw lang si Gladys sa gawas sa pultahan sa lawak sa tiguwang. “Nganong nia ka? Wa koy tuyo nimo! Kun imo kong giisip nga patay na, labaw pa ko nganha nimo. Pasagdi ko dinhi. Wa koy anak ginganla’g Jeffrey!” ni tatay Doming nila. Bisag nagkanguhal masabut “Di ba gusto ka mopauli sa Sibonga?” ni Jeffrey. Nagping-it. Hapit na mohilak. “Kaniadto lang to. Niuli gyud ko. Aron pagsuta kun duna ba kay diyutay'ng pagpangga nako. Apan wala!” ni Tatay Doming nga nihana og bangon. Apan di kahimo. “Kanang istoryang niatang ko’g traysikol kay mopauli, tomo tomo lang na’s imong asawang ungo sa nga tanan. Nga maoy tighilos imong pangutok batok kang Gladys. Salbahis mong duha way makatupong. Uho! Uho! Uho!” dugang sa tiguwang ug giubo sa iyang pagpinaningkamot makasultig kusog.

Daghan baya tag paryente sa Sibonga nga gustong moduaw nimo” ni Jeffrey. “Daghag paryente nga naghulat anus-a ko mamatay. Aron pabilaran ko nimo.Unya tagbaw ka’s madyong, tong-its ug tsikitsa! Si Gladys moatiman nako kay giisip kong amahan. Ikaw moatiman tungod sa dolyar! Way uwaw!” Ni Tatay Doming. Nipiyong kay daw nadunlan sa iyang laway.

Nitalikod si Jeffrey. Way panamilit nga migawas sa panimalay sa manghod. Katapusan