Born free

Giandam na sa mga lumolupyo sa eskwaters area ang ilang mga bunal. Mosukol sila sa mga Demolition Team nga mangahas sa pag-guba sa ilang mga kabalayan nga gigastuhan nila'g singot ug kusog dihang ila kining gitarok sa dugay nang mga katuigan.

Pinangulohan ni Marvelos uban sa mga kalalakihan sa maong dapit maisogon silang misugat sa mga demolition team aron pagpanalipod sa ilang mga kabalayan nga dili gayud kini matatsahan. Walay nahimo ang mga tawo sa demolition team. Nangatras kini dihang nakakita sa mga nanaghukas ug dagko kaayo'g mga lawas nga kuyog ni Marvelos nga sa ilang tan-aw anad kaayo kini sa lamoklamok. Apan mibahad ang mga tawo sa demolition team nga ugmang adlawa mobalik gayud sila aron pagpuril sa ilang mga kabalayan ug bisan unsa pay ilang buhaton dili na gyud sila makapugong niini.

Gabii na walay kompyansa si Marvelos. Duna siya'y mga tawo nga gipakatap aron magbantay sa ilang palibot. Basig bombahan o sunogon ilang dapit. Pagkawalay kalooy ning mga tawhana. Lisod na gani kining among panginabuhi. Pun-an pa nila! nagpangagot sa iyang bag-ang sa kalagot si Marvelos nga nagtuko sa iyang kamot sa bintana sa ilang balay.

Miabot ang adlaw nga gibahad sa demolition team sa gihapon andam na ang mga grupo ni Marvelos sa pinanitay kung si kinsa man ang mangahas nga mohasmag aron moguba sa ilang panimalay. Wala madugay nadungog nila ang tingog sa trumpa nga naggikan sa dili kaayo halayo nga gigamit sa tawo sa demolition team.

"Miabot na ang adlaw nga gitagal namo kaninyo mga kaigsoonan busa pasensyahay na lang ta. Kay wala na'y lugway. Karon-karon dayon gub-on na namo inyong mga balay!"

"Sige duol mo! kay aron bukog na lay mahibilin ninyo.! Panitan namo, kamo!!!" Singgit nilang Marvelos.

Sa kalit lang may nadungog sila nga mga dahunog sa makina nga nagkaduol kanila. Dahunog diay kini sa makina sa bulldozer, backhoe ug crane nga dili mahadlok sa ilang kaisog. Dili madutlan sa ilang dalang bunal. Mao nay gigamit sa mga demolition team aron moguba sa ilang mga balay.

"Atras! managan ta! ang mga bata luwasa!" singgit ni Marvelos sa iyang mga kaubanan. Nagkaguliyang sila. Nangalisang intawon.

Miatake na ang mga bulldozer, crane ug backhoe. Daw mangtas kaayo kini nga mipuril sa ilang mga kabalayan. Sa way kokaluoy, sa way hunahuna, sa way konsensya. Kun asa unya kini puyo silang mga tawhana nga way giandam nga relocation site.

Kadali ra kaayo nahawan ang maong squaters area. Wala nay nagpabiling nagbarog nga panimalay. Hilak, mga pagbakho ang nadungog ni Marvelos gikan sa mga kababayen-an, tigulang ug mga kabataan nga iyang mga silingan. Kaligutgot ang gibati nila karon sa mga tawo nga nagbuhat nila ini sa ingon. Asa naman lang sila karon paingon.

Nakapanglingo si Marvelos. Wala ba diay kuno luna dinhi sa kalibotan ang mga kabus. Pagkamakaloluoy sa ilang mga kahimtang karon. Pagkamakaloluoy sa mga bata nga nakatagamtam sa kapingtas sa kalibotan. Unsa naman lang kahay mapaabot nga kaugmaon ini nila. Magdako sila nga may kaligutgot nga wa diay silay bili ning kalibotana. Silang mga timawa.

Gabii na. Nakatulog na ang uban nga nagbakho intawon. Aduna poy pipila nga mga tawo nga naghimo'g tuldatolda panagang aron di mabasa kun pananglitan moulan man. Diha poy nanaglung-ag og kan-on, nagluto'g sud-an nga mga dagkong bato lang ang gihimong tak-angan diha sa yuta. Diha poy nagpatukar og radyo pawa sa kalaay ug kaguol nga mipabuhagay sa salabtunong awit ni Matt Monroe, ang "Born Free" nga mihapuhap sa kaguol nga gibati ni Marvelos.

Born free as free as the windblows

As free as the grass grows

Born free to follow your heart.

Live free and beauty surrounds you

The world still astounds you

It's time you look up the stars.

Stay free when no walls divides you

Your free as the roaring tide

So, there's no need to hide.

Born free and life is worth living

But only worth living

Coz' you're born free.

"Unsa may atong sala tay? Nganong giguba man atong balay?" napawong ang halawom nga pamalandong ni Marvelos sa maong kanta. Dihang giduol siya sa iyang anak babaye nga singko anyos ang pangedaron. Wala siya'y ikapasabot. Hugot nga gakos ug hapuhap sa buhok na lang ang iyang gitubag sa bata. (Kataposan)