Ang nagpahiping pahiyom

Domingo. Alas sayis sa buntag. Nilanog hapit sa tibook baryo Takil ang ngaab ni Sendo. "Waaa Hu hu hu. Intawon si Tatay Vencio!" ni Sendo sa paglili niya sa lawak sa iyang amahan.

Nagtuskig ang tiguwang nga naghigda sa iyang lantay.

"Naunsa ka diha Sendo?" singgaak ni Brenda kapikas ni Sendo nga naglili sa bintana sa ilang balay nga distansiya la’g duha ka dupa sa balay sa tiguwang.

"Wa na maglihok si Tatay Vencio!" ni Sendo nga nanglugmaw ang mga luha.

"Kinse anyos na nga biyudo si Noy Vencio. Sa pagsugod og sakitsakit sa iyang kapikas nga si Nang Nena, si Noy Vencio nagsige na’g paguwapo. Sulod sa ilang lawak, samtang iyang kapikas nagligdas sa banig tungod sa balatian, nagpakita sa iyang kapikas nga kanunay siyang manamin, manudlay, magpahumot, ug magsul-ob og mga sininang pustorawo kaayo. Bisag wa niya isulti, matataw sa iyang panglihoklihok nga malipayon siyang hapit na siya mabiyudo.

Si Nang Nena nga bag-o lang nigawas sa ospital adtong tungora, di pa gyud hingpit nga naayo. Nipauli na lang gyud siya bisag di unta mosugot ang doctor. Gisamokan siya sa ospital.

Wa siya maanad anang mga nurse o student nurse nga magsige la’g pislit sa iyang kamot, bukton, tiyan, kilid o bisan asang bahin sa lawas. Tuslok diri tuslok didto para sa indyiksiyon o para laboratory.

Niya pa, "Kontento naman ko sa akong kinabuhi. Setenta na ko. Andam na kong mamatay. Di na ko patambal pa, kay hasol kaayo."

Duna siya’y sakit sa atay apan madala pa unta og tambal. Siya nala’y di gustong magpatambal. Maong gipapauli na lang siya sa doktor.

Sayisinta i-singko ang edad ni Noy Vencio sa pagkabiyudo niya. Niretiro siya nga drayber bali’g trayenta anyos sa depasaherong bus magbiyahean sa Bogo. Manghod siya’g upat ka tuig sa iyang asawa. Nangulitawo dayon siya’s naibgan niyang tindera og barbekyu sa merkado sa ilang baryo. Gusto unta siyang mangasawa. Apan di mosugot si Sendo iyang bugtong anak. Mahadlok og manganak sila unya may kabahin na dayon si Sendo sa pagpanunod sa kabtangan sa iyang amahan. May luna siyang 400 metros cuadrados luyo sa eskuylahan sa ilang baryo. Ang katunga niini maoy gitarukan sa ilang balay. Ang pikas gibalayan ni Sendo.

Ang tindera, nahinag sa daghang kuwarta nga kanunay'ng gipakita ni Noy Vencio. Mga cash benefits gikan sa iyang pagretiro ug iyang tinigom. Nisugot sa pasalig ni Noy Vencio nga mangasawa. Nadala gyud sa motel. Makadaghan. Namabdos. Unya gisalikway sa mga ginikanan. Natarantar ang babaye. Nabuang. Wa na tagda ni Noy Vencio. Giatiman na lang ang babaye sa mga paryente niya. Hilom nilang gitunglo ang tiguwang.

Pag-edad niya’g otsenta, giangu-ango si Noy Vencio. Giwidro sa banko iyang mga tinigum. Gisulod og clutch bag ang P150. Gisulod og pitaka ang P50T. Gikunsabo ni Sendo ang maid ni tatay niya nga si Terry. Tungod kay limot na ang tiguwang, gibahin nila ang kuwarta. Giputbol ang maid. Kay wa kabantay sa kuwarta sa tiguwang. Nailad ang tiguwang. Nahanaw ang kuwarta. Apan inartista lang ni. Mao ni ilang palakaw nga istorya sa mga silingan. Pero ang tinuod, gitungaan nila ang dos sentos mil pesos. Nakapanindot si Terry sa balay sa iyang ginikanan.

Kay giangu-ango, badlongon na ang tiguwang. Si Sendo na ang nag-atiman. Magtutudlo si Sendo sa saring publiko sa ilang baryo. Ug nakapangasawa ni Brenda nga parehong usa ka magtutudlo. Magabii magsige’g ali sa pultahan sa iyang lawak si Noy Vencio sa di pa matulog. Lisoliso sa door knob. Handus bira sa pultahan. Magduwa sa iyang bisiklita bisag di na kasakay.

Nabakang na sa atraytis. Magsige’g tawag sa anak nga pasigaon ang suga. Patulogtulog si Sendo. Siya may makig-uban sa tiguwang sa iyang lawak kun di pa kini makatulog. Hangtud nga wa na siya kaagwanta sa kahasol sa amahang giangu-ango. Paghikatulog sa amahan, gidut-an og unlan ang nawong.

"Unya! Magtawag ko’g ambulansiya?" ni Brenda nga naglili gihapon sa bintana.

"Ay na lang. Punerarya hinoon!" ni Sendo. Namahid sa iyang luha. Ug luyo sa kasubo sa iyang panagway, may pahiyom sa usa ka buaya nga nagpahipi. (Kataposan)