(A man who shows me his wealth is like the beggar who shows me his poverty: they are both looking for alms- the rich man for the alms of my envy and the poor man for the alms of my guilt.” – Ben Hecht)
May duha ka matang lang ang mga tawo niining kalibotana matod sa usa ka awtor: una, kadtong nanagtoo nga may duha ka matang ang mga tawo; ikaduha, kadtong nanagtoo nga dili duha ka matang ang mga tawo. Gikan sa ikaduha mitikang ako sa nahauna. Kun ngano, buot ka bang masayod?
Giihap kong higala si Starla- neither a close friend nor an intimate friend. Usa lang siya sa daghan kong casual friends. Sa hamili niyang mga biste ug kagamitan maila nga nahasakop siya sa labing diyotay sa katilingban nga Upper Class. Gihangad lamang siya diha sa among tunghaan tungod sa iyang pagka adunahan. Kutob ra sa panagad apan dili kaayo siya makigsuod sa mga estudyanteng ubos niya’g kahimtang. Buot niyang trataron nga usa siya nga may taas nga prayoridad ug kanunay gayod niyang ipaila ang iyang pagkahabog.Wala ko lang hisayri kun nganong nakigsuod siya nako. Siya ang mibarog nga Valedictorian sa among pagtapos sa elementarya ug migula usab siyang labing hawod sa among klase sa unang ang-ang sa sekondarya. Bisan kun nalisdan apan nahulipan ko da ang iyang trono isip First Honors sa ikaduha ug ikatulong ang-ang sa sekondarya. Ning tuiga kaindig ko na usab siya alang sa nag-unang pasidungog sa umaabot nga pagtapos sa klase.
Bisan tuod kun dili hagip-ot apan layo ra ang among kahimtang itandi sa ilang Starla. Nakatungha lang ako sa usa ka pribado ug hinangad nga tunghaan kay may iyaan nga nangabaga sa akong matrikula.
Pipila gayod kadto ka higayon sa elementarya pa kami nga giimbetar ako ni Starla uban sa pipila ka mga bata aron mangalawat. Magpakalawat-kalawat siya’g tinipak-tipak nga keyk sa ilaha kaniadto hapit matag Domingo sa hapon. Morag may pahubas gawas sa ilaha kay mihugop ang ubay-ubay’ng mga tawo: may mga way buot, mga tuli na, nangunot na gyod, ubp. Ugaling dili sila makasulod. Kun makakuot man ugaling sa lubot manghatag si Starla sa anaa sa gawas sa ilang koral gawas kang Agnes- usa ka buta nga nagpuyo sa among baryo ug usahay gahinan ko sa makaong ipakalawat ni Starla nako kay di ko man ihamal.
Maglagot ug hugawan man god si Starla niini kay magpunay kini’g atang-atang niya nga magkagidlay aron magpakilimos og panabang ug kalooy. Gipanunod sa duha ka anak niini ang iyang pagpakilimos.
Ako ang kamatang sa tawo nga nagbarog taliwala sa kahingpitan o perpeksiyon ug sa kasalawayon. May mga higayon nga matandog ako sa kahimtang ni Agnes ug may mga higayon usab nga ako samokan niini. Dihang kini nasakit, hiamgohan kong dili lamang siya ang napakyas kundili lakip usab ang kalibotan- napakyas sa pagtabang niini. Ang maong kamatuoran naghimo’g laing hiwa sa akong konsensiya.
May daghang higayon nga teksan ako ni Starla kay buot siyang magpatan-aw nako diha sa lente sa gihagad og pahuwam niyang teleskopyo nako samtang maligo siya sa kidney-shaped nilang swimming pool ug kun magsul-ob siya sa usa ka bag-o niyang biste.
“Virgie, may party sa amoa sa mga ‘dagkong tawo’ unya. Panan-aw nya mo namo sa teleskopyo aron malingaw mo.” Ang kinompletong teks ni Starla nako ning bag-o.
Nagbarog ko sa kinasang-an sa duha ka dalan kun magsud-ong kang Starla, usahay masina apan kalab-anan napul-an ug nasamokan. Hisabtan ko ang iyang motibo.
Di ba… adunay duha ka matang sa tawo niining kalibotana: una, mga makililimos; ikaduha, mga dili makililimos. Ug adunay duha ka matang sa makililimos: ilha! (Kataposan)