Ungo nagpalubong siyang buhi

Sukad mahibawo si Quirino nga natakdan na siya pagka-ungo dili matukib sa mga pulong ang iyang kaguol. Unsaon na lang kun mahibawo ang iyang asawa ug mga anak nga siya usa na ka ungo, tingali talikdan gyud siya ug dili na gyud magpakita pa siya bisan kanus-a. Mao nga matag tokar sa iyang pagka-ungo seguroon gyud niya nga makapahilayo siya sa ilang balay ug adto na lang sa kalibonan magpaabot sa pagsul-ong sa sakit sa iyang pagka-ungo.

Ning nahitabo karon kaniya duna siya’y paninglon sa usa ka tawo nga maoy nagpatakod kaniya ug kini mao si Felixberto ang higala niya nga tua na magpuyo sa isla Tagimtim. Miadto man gyud siya didto kay nadungog man gud nga duna nay panagatan ang iyang amigo ug gusto niya nga mokuyog sa pagpanagat niini didto sa layong lawod kay dagko ang kita niini labi na kun dagko ang mga isda nga makuha.

Apan naunsa ba nga dihang miadto siya didto sa isla, gipakaon man hinuon siya’g usa ka dakong sinugbang isda nga pinaspasan ug unya gipainom pa gyud siya og usa ka bino nga duna gihapoy sagol nga patakod. Ug karon usa na siya ka mangtas nga ungo nga mangabat matag abot sa lawom gabii.

Naglibog siya kay inig bagting sa alas dose sa tungang gabii mogimok man dayon ang tibuok kalawasan ug unya malimot siya sa kalibotan ug inig balik sa iyang panumdoman anha pa siya makamatngon nga nahimo na siyang usa ka mangtas ug mogaan dayon ang iyang lawas ug unya makalupad siya.

“Duna koy itug-an nimo, Celing,” ni Quirino pa nga nag-ukon-ukon pagsulti sa iyang asawa.

“Unsa man nang imong itug-an nako, ha, Quirino?” mora’g gibati kasibot ang iyang asawa.

“Celing, ayaw tawon ni isulti ngadto sa atong mga anak. Gusto ko nga ikaw ray mahibalo niini,” miduko si Quirino samtang nagsugid.

“Kay unsa man lagi, Quirino?” Gusto nang mahibawo ang iyang asawa.

“Celing, natakdan ko sa pagka-ungo. Gipatakdan kong abay Felix nga puwerte na diay’ng ungoa didto sa isla Tagimtim,” kahilakon si Quirino nga namulong.

“U-unsa, i-i-ikaw gipatakdan pagka-ungo?” nahatindog si Celing.

“Karon, nga nahibawo ka na, Celing. Ayaw baya tawon sultihi ang mga bata, ha?” May mga luha nga mitulo sa mga mata ni Quirino.

Walay nahimo ang iyang asawa. Midawat na lang pud kini sa gidangatan sa iyang bana. Pero, matag gabii, magbakho si Celing, apan dili kini niya ipadungog sa ilang duha ka mga anak. Unya, usa ka gabii, nagdali si Quirino nga miabli sa pultahan sa ilang kusina. Gisugat siya ni Celing ug gibati pud og kabalaka.

“Celing, Celing, gigukod ko sa mga tawo ug maayo lang gani kay nakalukso dayon ko ug dali rang nahibalik sa normal kong pagkatawo. Celing, nakabalbal na pud ko og tawo. Unsaon man ni nako, nga magsige na man lang ko’g ingon niini,” midangoyngoy si Quirino. “Husto...husto, aron matapos ning akong problema, ilubong kong buhi, Celing. Ugma, magkawot ko’g lawom ug unya adto ko magpakamatay, Celing, ug ang imong buhaton mao ang pagtabon na lang nako sa yuta, kay mao ra gyud ni sulbad ning akong sitwasyon...”

Tuod, nagbakho si Celing nga nagtabon og mga yuta ngadto kang Quirino nga mihigda na didto sa kinawot niyang lawom nga lungag. Diha siya magkawot og lungag luyo sa ilang balay. Dihang natabon na ang tanang yuta ngadto sa lungag diin maghigda si Quirino, mibalik dayon si Celing ngadto sa ilang balay nga naghilak sa tumang kaguol kay wala na man si Quirno.

Milabay ang daghang mga adlaw ug ang iyang duha ka mga anak nagsige’g pangita sa ilang amahan, apan igo lang motubag si Celing nga si Tatay nila Quirino mikuyog og laing babaye ug kini dili na mobalik kanila bisan kanus-a. Ug nanghilak ang duha nila ka mga anak ni Quirino. (Kataposan)