Guwapa ug nindot og lawas si Pasyang. Halos ang tanang mga ulitawo dinhi sa balangay sa Iba makapanlad-ok gyud matag higayon nga mopaso si Pasyang paingon sa tindahan ni Manding Ibyang. Tuyoon man pud gud ni Pasyang nga puwerte na gyung muboa sa iyang short nga hapit na lang makita ang iyang bugan.
Seksi gyud hinuon kini si Pasyang ug wala pa gyu’y maingon tang punga nga nahimo niyang hinigugma kay matud pa mahadlok sa tabitabi bahin sa kaliwat sa dalaga, ug, matud pa gani sa ubang mga silingan nga nasuheto sa kaliwat nilang Pasyang lagmit kini si Pasyang gihatagan na sa kabilin nga inayran.
Dunay nag-ingon nga si Pasyang kuno ang midawat sa kamot sa iyang amahan nga nagpinal nga nagwarawara sa mga kamot niini. Ug mao lagi, kutob na lang sa tan-aw ang mga ulitawo dinhi sa ilang baryo. Hinuon, dunay usa ka ulitawo nga naibog pag-ayo kang Pasyang ug kini mao si Ciriaco.
Pamanday lang ang panginabuhi ni Ciriaco ug tua sa bungtod mahimutang ang iyang payag. Duna say nag-ingon nga mangtas usab kuno ang apohan niining Ciriaco nga si Ingko Severino, mangabat kuno bisa’g sayong buntag.
Uy, kun mao kana daghan diay kaayong mga kaliwat og ungo dinhi sa atong baryo, Nyot?” Mikunot ang agtang ni Beryong nga nakighinabi sa suod niyang higala nga si Onyot. Kining duroha mga ulitawo’ng guwang ug naibog sila ni Pasyang.
“Mao lagi, Ryong, mao nay tabitabi dinhi sa ato ug nahibawo ra ba gyud ta kun kinsay mga ungo dinhi. Kana si Pasyang kaliwat man na’g ungo, pero, Nyot, ibo’g kaayo kong Pasyang, uy. Ikaw, wa ka batia’g kaibog ni Pasyang, Nyot?” Seryoso ang nawong ni Beryong nga namulong.
“Nganong wa gud, ibog kaayo kong Pasyang, uy, Ryong, ugaling lang kay lain kaayo’g tinan-awan nako si Ciriaco. Dihay kausa iya kong gisundan, gabii ra ba to, haskang kuyawa nako,” hinay ang tingog ni Onyot ug unya milingilingi. “Kaliwat ra ba sad na’g ungo si Ciriaco...”
Igo na lang milingolingo ang duruha kay wala man sila’y nahimo sa ilang kaibog sa dalaga nga si Pasyang tungod lagi sa tabitabi nga kaliwat og mga ungo. Tungod niini, ang mamisita na lang ni Pasyang mao ang mga ulitawo nga taga lungsod. Unang namisita mao si Philip apan hipalgang patay diha sa may lugot kay gibalbal. Sunod mao si Joven, ang singer nga taga lungsod lang gihapon ug kini hipalgan lang gihapon nga wala nay tinai didto ilawom sa dakong akasya.
Sunod si Koral, ang palikiro nga taga lungsod lang gihapon. Nababha ang bukobuko niini ug hipalgan diha sa may tampi sa sapa. Tungod niini mangahadlok na ang ulitawo kang Pasyang ug nagdumot ang ginikanan sa mga ulitawong gipangbalbal sa mangtas nga ungo. Gusto nila nga mapatay gyud kini kun kinsa man ugaling.
“Di na mahimo, uy, Nyot, hasta kining atong baryo gianggaan na’g baryo Ungo. Gusto ko, nga akong panid-an kun kinsa ang mangtas nga ungo,” namuwa ang mga mata ni Beryong sa kalagot.
“Aw, kun mao na, duha tang maniid, Ryong,” miigham si Onyot. “Tua, ay, nagtalinis ko’g bagakay ug tua pud koy baraw nga boronse...”
Tuod, nianang pagka-gabii, sa alas diyes ang takna, ilang gisundan si Ciriaco ug didto kini mopaingon sa balay nilang Pasyang. Sa dihang duol na sila sa balay ni Pasyang ilang nakita ni Onyot ug Beryong nga gisugat si Ciriaco ni Pasyang ug naghilak kini.
“Nganong imo mang gipamalbal ang kutob sa manguyab nako, ha, Ciriaco! Wala kay kaluoy, mangtas ka sa tanang mangtas! Sukad karon di nako gusto nga makakita pa sa imong nawong!” Singaak ni Pasyang kang Ciriaco. Dinhi, nakahukom na gyud sila si Onyot ug Beryong nga ilang todason si Ciriaco kay mao diay ang mangtas nga ungo. Unya, taudtaod ilang nakita si Ciriaco nga nahimong irong itom. (Kataposan)