Sit-in si Anito

Eskuyla sab ko, Ma! nagtibi si Anito nga nagtan-aw sa iyang maguwang nga si Maria dihang nanaug sa ilang hagdan dala iyang bag nga puno sa notebook, lapis ug mga krayola. Grade one na si Maria ug naghuwat na niya sa silong karong buntaga iyang mga silingan nga katalirungan niya.

Magkuyog silag lakaw padulong sa Tubod Elementary School kapin usa ka kilometro gikan sa ilang gipuy-an sa baryo Hinablan. Maayo kay way risgo sa sakyanan ilang agian kay footpath ra man ilang agianan latas sa mga kalubihan.

"Di ka pa puede moeskuyla kay singko anyos ka pa. Si Ate nimo, kay siyete na man, mao ray ma-enrol pagka-grade one," pasabot sa Mama Nena ni Anito, samtang naggansilyo og kurtinahon sa ilang pantawan.

"Eskuyla lang ko, Ma. Sugot lang ko. Bahalag hagbong. Basta eskuyla lang ko," ni Anito nga nagtan-aw sa mga silingan niyang nag-aganayan sa dalan uban iyang maguwang.

"Pakuyoga na lang nang bata. Bahala na’g dili siya officially enrolled. Bisag sit-in lang. Kay mingawon sab tingale siyas iyang maguwang nga sa tunghaan lang di siya kakuyog. Magsigi man gud na sila’g kuyogkuyog bisag asa," sa Papa Dario ni Anito.

Namutang siyag grasa sa ligid sa kartilya ilawom sa ilang silong. Mao man ni iyang gamit sa pagka-kaminero sa mga kadalanan sa lungsod sa Badian.

"Sige! Ugma na lang. Kay wa man ta kaandam sa imong gamit ug bawon," ni mama niya.

Wa na lang modayon og hilak si Anito. Kay nasayod siya nga mabunalan man hinoon siya kun mohilak. Usa ka semana na man gong nagsugod ang klase. Unya gikan sa pagkamatngon niyag buot, kuyog man siya bisag asa sa iyang maguwang babaye. Pinangga man siya sa iyang maguwang. Binantayan man siya. Karon, magduwa na lang siyang mao rang usa. Wa nay kauban.

Sa pagtrabaho ni Dario, gipalitan niyas Anito og mga ukay-ukay nga bag, sapatos ug uban pang gamit sa Poblasyon.

Pagkaugma, kuyog na siyang Ate Maria niya.

"Yehee! Eskuyla na ko! Eskuyla na ko!" naglayatlayat sa kalipay si Anito.

Gikuyogan gyud siyang mama niya sa eskuylahan aron ipaila sa magtutudlo. Maayo gani kay kaklase ni mama niya ang maestra ni Maria. Si Mrs. Verna Silamala. Nisugot nga sit-in si Anito. Binlud o joke only siya nga pagka-pupil. Nalipay kaayo ang bata nga gipaeskuyla sab siya. Kay makakuyogkuyog na siya ni Ate niya. Wa pa man siya’y manghod. Sila ra mang duha ang managsoon.

Niligid ang mga adlaw ug mga bulan. Usa ka bulan na lang mahuman na ang school year. Niuli si Anito nga gihilantan usa ka hapon. Wa kahilisi sa gipangaon nga junk food nga baligya sa eskuylahan. Nagtuo si Maria nga naimpatso iyang manghod. Gipatambalan si Anito sa iyang ginikanan sa doctor sa Poblasyon. Pagkaayo niya, wa nalang siya paeskuylaha.

"Ayaw na lag balik sa eskuylahan, Nit. Total, wa pa man ka sa hustong edad. Balik lang ka sunod abris klase," am-am ni mama niya. Nisugot na lang sab ang bata kay medyo gipul-an na sa pagbinalikbalik sa eskuylahan.

Dangtag duha ka semana, nagpadalag sulat si Mrs. Silamala ni Nena pinaagi kang Maria. Gibasa ni Nena. "Pabalikag eskuyla si Anito, kay anugon kaayo. Dangtag usa ka bulan sa iyang pag-sit-in, ako siyang gi-enrol officially. Kay makamao man. Busa, anogon kaayong pabalikon pa siya’g grade one sunod abli. Makadungan gihapon siyang Ate niya nga ma-second honor karon. Pero si Anito, bisag dili honor, makapasar," matud sa sulat ni Mrs. Silamala.

Nakapahiyom ug nakalukso sa kalipay si Nena. "Yes!" dungan pang pagsumbag sa hangin. Nahibulong si Anito nga naghangad sa iyang inahan.

"Balik og eskuyla, Anito. Kay makapasar ka!" ni mama niya. "Yehee! Eskuyla na sab ko!" ni Anito nga naglayatlayat sa kalipay. (Kataposan)