Ang karaang balay

Dugay nang wala kapuy-i ang karaang balay sa mga Santos. Ang mga tawo o lumolupyo sa balangay sa Santa Ines, usahay, makaingon nga bisag dugay nang walay nagpuyo ning maong karaang balay apan may namatikdan sila nga morag dunay magtikawtikaw sa taas sa balay panahon sa kagabhion kay ila mang makita nga dunay siga sa lampara nga ibutang sa may beranda sa karaang balay.

Wala na man god kini elektrisidad kay ang tag-iya nga si Antero Santos wala naman maghikutar niining karaan nilang balay sukad kini molangyaw sa Amerika. Pero, kun imong lantawon gikan sa layo, kay nagbuntaog man ang maong karaang balay sa may taluktok sa bungtod, mora’g wala gyud kini maunsaay sa panahon. Nindot lang gihapon ang porma niini nga modelo pa panahon sa Katsila.

Ug dinhi sa balangay sa Santa Ines may usa ka matahom nga babaye ug kini mao si Ana Luna nga anak sa usa ka doktor nga si Felipe. Biyudo na si Felipe ug sila nalang tulo ang nagpuyo sa dako nilang balay. Ang ikatulo nga kauban nila mao ang ilang hardinero nga si Olympio. Dugay na si Olympio sa iyang pagka-hardinero sa mga Sadoval ug maisip nga morag kadugo na lang siya nila ni doktor Felipe.

"Paliton nako ang karaang balay, noy Olympio," ni doktor Felipe pa nga ngadto sa ilang hardinero.

"Wala man diha ang tag-iya, Sir," ni Olympio pa. "Tua kuno sa Amerika. Kinsa may imong kontakon nga maoy imong ingnon nga paliton mo ang karaang balay, Sir?"

"Mao ni problema, da, sige na lang kun mopauli si Antero, anha nako siya pahibaw-a nga paliton ko ang ilang balay," tubag ni Felipe.

Unya kalit lang nagubot ang mga lumolupyo dihang may gibalbal. Usa ka dalaga nga taga sityo Omang. Gikuhaan og kasingkasing ug unya gisuyopan pa gyud sa dugo ang alaot. Dinhi nasuko na si Felipe kay may anak ra ba siyang dalaga nga si Ana Luna. Maong iya dayong gipakigsultihan si Ana Luna.

"Niay pistola, anak, silver bullet ang bala niini, kanunay kini nimong dad-on panahon sa gabii. Lima na ka mga dalaga ang gibalbal sa mangtas," ni Felipe pa.

"Kinsa gyud kaha nang maong mangtas, Papa, nga batan-ong babaye man sama nako ang iyang biktimahon?" mora’g nabalaka si Ana Luna. "Taga dinhi kaha na siya sa ato o taga laing baryo?"

"Ambot lang kaha, anak," ni Felipe pa. "Ang importante nga magbantay ka sa maong mangtas, kay moatake kana siya panahon sa gabii..."

Nakugang si Felipe dihang mianha si Antero sa ilang balay usa ka sayong buntag.

"Uy, Antero, kumosta, di ba didto ka man sa Amerika?" ni Felipe pa nga nahibulong.

"Taudtaod na man kong nahiuli dinhi sa ato. Ug naa ko sa karaang balay namo mag-istar," niini pa nga nagpahiyom.

"Imo man kunong paliton ang among karaang balay, maoy akong nadunggan. Sorry, di nako ibaligya, bay Felipe..."

Taudtaod miabot si Ana Luna ug puwerteng nakatutok ni Antero sa dalaga ug dayon nananghid kini nga mobalik na sa karaang balay. Ug dinhi nagduda sa hilom si doktor Felipe kang Antero, busa nangandam siya.

Usa ka gabii, samtang naglakaw si Ana Luna pauli na sa ilang balay gikan sa balay sa iyang suod nga higala, kalit lang nga mibanhig sa agianan si Antero. Laksot na kaayo kini og nawong.

"He,he,e, kanindot mong ingkibon, Ana, kan-on ko ang imong kasingkasing, he, he," ug mihamag kini kang Ana apan usa ka lanog nga buto sa pistola ang nabati ug natumba si Antero. Gipusil siya ni Felipe nga nagsunod diay kang Ana aron bantayan ang iyang anak. Himatyon si Antero.

"Ikaw diay ang mangtas sa karaang balay, Antero," ni Felipe pa nga nagkupot pa gihapon sa iyang pistola. (Kataposan)