Ang nanaygon nga may ukelele

Kasadya ning taknaa, dapit sa kahimayaan... Nadungog ni Nang Rica ang awit sa batang lalaki tungod sa hagdanan sa iyang barongbarong dinhi sa eskwater erya. Ukelele ang giduyog sa bata."

Maayo untang paminawon ang bata. Kay tagsa ray kamaong motukar og ukelele sa mga batan-on. Apan wa ganahing nibangon si Nang Rica. Luya iyang lawas. Kay nagmasulob-on siya. Pasko man unta ron. Noche Buena. Hapit na ang alas dose sa tungang gabii.

"Hummmphhh!" Gibuhian niya ang lawom kaayong panghupaw sa iyang gihigdaang banig. Nibukot siyas iyang habol. Niliso sa wala. Ug nanglugmaw iyang mga luha.

Dugay nang biyuda si Nang Rica. Duha iyang anak. Dagko na tanan. Ang kamaguwangan nga si Rosa naminyo na. Ug tua na sa Toledo namuyo. Ang ikaduha nga si Anita minyo na sab. Ug maoy nipuyo sa ilang balay sa Arpili, Balamban nga kanhi gipuy-an nila sa buhi pa si Merto iyang kapikas. Gikasilagan si Nang Rica sa iyang mga anak pagkasayud nga nakigpuyo siya ni Noy Doro nga buwag sa asawa.

Si Noy Doro may tulo ka anak nga puro na minyo. Nibiya siya sa ilang pinuy-anan kay nakamatikod siya nga nagluib iyang asawa niya. Kay samtang ang iyang anak babaye nga si Perla nanglaba sa sapa ubos sa ilang gipuy-an sa baryo Tinagsip, nisaka ang iyang asawa sa balay niini. Ang iya rang umagad nga si Berto ang tua sa balay. Nag-uyog-uyog ang balay pipila lang ka gutlo human nisaka si Binay sa balay sa iyang umagad.

"Wa pa gyud ang-anga niya! Umagad pa gyung lalaki ang iyang gikarelasyon!" pwerteng lagota ni Noy Doro nga nagsud-ong sa payag nga gauyog-uyog. Gisundan man niya makadaghan iyang asawa kun asa padulong.

Kay bag-o lang nakadawat sa iyang retirement benefit si Noy Doro, daghan siyag kuwarta. Kaila na silang daan ni Nang Rica. Sa may tindahan pa siya sa Arpili ug gamay'ng karenderya, nasuki si Noy Doro niya. Kay diha man magtrabaho kaniadto si Noy Doro sa CEBECO 1 sa Toledo. Sa pagbiya ni Noy Doro sa ila, nangita dayon siya ni Nang Rica. Nasayran niya nga nibiya sab si Nang Rica sa ila human nabiyuda. Kay ang iya namang mga anak ang nibanos sa tindahan. Ug gihimo na lang siyang sulugoon.

Sa pagpakisayod ni Noy Doro, didto niya hipalgi si Nang Rica sa barongbarong sa ekswater erya sa rekle. Sa gamay'ng kuwarta niyang tinigum nakapatukod siya sa maong barongbarong. Ug gidawat niya si Noy Doro kay wa man say kapuy-an. Kay nibiya sab sa ila.

Sila nang duha ang magtulodtulod sa karumata ni Nang Rica nga nakat-on sa pagpamasura sukad nakapuyo sa eskwater. Bisan sa ilang kauyamot, malipayon sila. Nadebelap ang ilang gugma sa usag-usa. Kay bisan niadtong buhi pa ang bana ni Nang Rica, pilit og tinan-awan niya si Noy Doro. Ug karon nga biyuda na siya, wa nay babag kun mahigugma siya pag-usab. Tulo ka tuig silang malipayong nagpuyo sa barongbarong.

Unya kalit nga nanamilit si Noy Doro. Kay gipasugoan siyas iyang anak nga dakong masakiton kuno ilang inahan. Nagpanangpit sa iyang ngalan. Bulan pa sa Oktobre nga nanamilit niya si Noy Doro. Nipasalig nga mobalik sa labing madali. Apan wa gyud siya nahibalik.

"Ania kami. Ning gabii sa among pagdaygon..." lain na sab ang awit sa batang nanaygon. Nakahuman na lang siyag lima ka kanta, wa gyud nibiya. Sa kada human og usa ka kanta moingon siya "Maayong Pasko!" Kun way motagad, mopadayon siya’g kanta og laing awit. Nalooy si Nang Rica sa batan-on. Dapat mopauli na unta siya sa ila kay Noche Buena na.

Bisag kapoy iyang lawas, nipugos siya pagbangon. Gilugod iyang mga mata aron mauga ang luha. Tagaan nalang niya’g singko pesos ang bata. Aron mopauli. Pag-abli niya sa pultahan. Nakita niya ang wa damha. Nagbarog sa luyo sa batang lalaki nga di mominus sa diyes anyos ang edad, si Noy Doro. Nagpahiyom.

"Si Jessie ni Ric. Akong apo. Gusto siyang magbakasyon sa ato," ni Noy Doro nga naggunit sa abaga sa bata. Daw naglupad si Nang Rica sa iyang pagkanaug. Gigakos niya si Noy Doro. Ug gihangop niya si Jessie.

"Maayo Pasko, Ante," ni Jessie dungan sa pag-amin. Gihapohap ni Nang Rica ang ulo sa bata. "Maayong Pasko, Ric. Di gyud nako paundangon og kanta si Jessie. Hangtud di nimo ablihan," ni Noy Doro. (Kataposan)