Naluwas sa di ingon nato

Si Manong Ramil ang giilang kwartahan sa baryo Kamagayan ingon man sa mga silingang mga baryo sa usa sa mga lungsod sa habagatang bahin sa Sugbu niadtong panahona. Ang galingan niya sa mais ug humay maoy nakapaadunahan kaniya gumikan kay way laing galingan sa maong lungsod niadtong panahona.

Duha lamang ka buok ang iyang mga anak nga sila si Sana ug Meding nga maayong pag-atiman sa iyang asawa nga si Rosita.

Usa ka adlaw niana, samtang didto sa iyang galingan si Manong Ramil, nakurat siya sa gibalita kaniya sa usa sa iyang mga katabang.

"Tinuod ba kanang imong gisulti, Tiboy?" sukna ni Nong Ramil.

"Wa gyud ko mamakak Manong. Mao kanay gitaho kanako niadtong nagpagaling og mais kaganihang buntag. May plano kunong manulis nimo nga taga lagyong baryo." Tubag sa katabang nga gibatig kabalaka.

"Kun mao, kinahanglang nga magmatngon ta kanunay labi na gyud kong magabii," pahimangno ni Manong Ramil.

Milabay ang mga adlaw, gabii na kadto ug maayo na kaayong hinanok sa tibuok banay ni Manong Ramil. Lima ka armadong mga tawo ang hilom nga nagpaingon sa balay ni Manong Ramil.

"Pagtaptap na kamo sa inyong mga nawong kay duol na kita sa balay sa nailang adunahan ning dapita. Unahon nato pagsud ang galingan nga una natong maagian kay atua sab didto ang iyang mga sinaligang mga lalaki," matud pa sa pangu sa mga tulisan nga may taptap usab ang nawong.

Apan daku nilang katinga ug kakurat sa dihang sa dayon na unta nilang sud sa galingan maoy ilang nakita ang daghang tawo nga nagbitbit og mga bunal ug pinuti.

"Uy, kadaghan diay’g mga bantay ning dapita?! Managan ta kay kita ang mapatay nila!" nagkanayon ang pangu sa mga tulisan nga nag-unag dagan biya sa maong dapit.

Paglabay sa pipila ka adlaw, samtang didto si Manong Ramil sa galingan, usa sa nagpagaling may gibalita kaniya.

"Nakadungog kong hapit kuno mo tulisa niadtong milabay'ng pipila ka gabii Manong?"

"Simbako ka, wa may nahitabo namo. Kinsa gud ang nagpatakag balita nimo ana?" puno sa kahibung nga pangutana ni Manong Ramil.

"Taga baryo Maghaway, Manong. Usa sa mga estambay didto ang gisuginlan sa iyang gikainom nga nakakuyog kuno sa pundok nga mosuway unta sa pagtulis ninyo."

"Mao ba? Unya nganong wa man madayon?" tugob sa kahibung nga sukit-sukit ni Manong Ramil.

"Tungod kuno sa mga armadong mga tawo nga diha sud sa galingan, hinungdan nga nanagan na lang sila."

"Usahay sab bitaw Manong, mahibung mi," sagbat sa laing tawong nagpagaling nga nagpuyo sa silingang baryo. Kay makadungog mi didto's layo nga mag-andar ang galingan bisan tungang gabii," puno sa maong tawo.

Nahibaw-an ni Mang Ramil gikan sa iyang apohan nga sa wa pa sila magpuyo sa maong dapit, usa diay kini ka karaang lubnganan.

Nahunong lang ang mga katingalahang panghitabo sa galingan sa dihang nagkadaghan na ang nagpuyo sa palibot niini. (Kataposan)