May samad si Dr. Gio Mendoza. Samad nga dili maalim sa bisan unsang medisina. Samad nga dili mahupay ang kangulngol sa bisan unsang bulong. Samad nga labaw pa kasakit sa agi sa usa ka mahait nga hinagiban. Samad kini nga dili makita sa mga mata ug dili mahikap sa mga kamot apan mabatyagan sa kasingkasing. Usa ka samad sa pagbati.
Samad kini nga mugna sa hinanaling pagtaliwan ni Savannah, iyang hinigugma. Nasakit si Savannah. Seryoso ang balatian nga mitakboy kaniya -- kanser sa atay. Ulahi nang nadiskubrehan nga acute na ang sakit niini. Apan sanglit usa man lagi ka mananambal si Gio ug espesyal sa mga sakit nga sama sa mitakboy kang Savannah, siyay nangunay pag-opera sa iyang hinigugma. Sa hilom nag-ampo siya nga magmalamposon ang iyang ipahigayon nga operasyon ngadto sa babaye nga maoy natingban sa iyang pagmahal.
Apan napakyas ang operasyon ni Gio kang Savannah. Namatay ang dalaga duha ka adlaw human kini operahi. Daw midat-og kang Gio ang kalibotan. Naglisod siya pagdawat sa nahitabo sa iyang hinigugma. Nasamad ang iyang balatian. Doble ang kasakit nga iyang gibati tungod kay mao usab kadto ang una niyang kapakyasan sa iyang propesyon isip usa ka batid nga mananambal.
Gumikan sa maong hitabo, nakahukom si Gio nga iabandonar ang iyang propesyon. Sa tinguha nga maalim ang samad sa iyang kasingkasing, nananghid si Gio sa iyang mga ginikanan nga mobakasyon siya sa Kanhulaw, usa ka bukiran nga balangay nga nahisakop sa lungsod sa Bulawan. May igsoon ang iyang mama Natalya nga naminyo didto. Nakaadto siya sa maong dapit sa dose anyos pa siya.
Nakugang si Mano Sebastian, manghod sa iyang Mama Natalya, sa kalit niyang paghitungha sa Kanhulaw. Iyang gisuginlan ang iyang uyoan sa tanan. Gipinahan niya kini lakip ang iyang mga ig-agaw nga dili gayod motug-an ngadto sa mga tawo sa maong dapit nga usa siya ka mananambal sa gigikanan niyang siyudad. Misanong sila.
Nalingaw si Gio sa bukid. Panagsa na lang siya mahinumdum kang Savannah. Kanunay siyang mokuyog ni Cody nga siyang ig-agaw sa pagpanugway sa kabaw, sa pagsag-ob sa tubig ug ubang buluhaton. Hangtod nga nakabaton siyag daghang mga kaila ug higala.
Usa sa nasuod niyag maayo mao si Keara. Buotan si Keara. Matahom. Ang kaanyag sa dalaga nakapahinumdom kaniya kang Savannah. Gipangulitawhan niya si Keara. May gitago usab diay nga pagbati si Keara kang Gio. Kadali rang nagkasinabot ang ilang mga kasingkasing. Malipayon sila sa ilang relasyon.
Unya ... miabot ang higayon nga mihugpa sa balangay sa Kanhulaw ang epidemiya. Daghan ang nangamatay sa sakit nga kolera. Mga bata ang sagad nga nabiktima sa maong sakit. Hapit kada adlaw may makabsan sa kinabuhi. Layo sa kinapusoran sa lungsod ang Kanhulaw. Dili nila madali pagdala ngadto sa mananambal nga nagbase sa lungsod ang ilang masakiton.
Mibatig kabalaka si Gio pagkasayod niya nga usa sa nahiagom sa sakit nga kolera mao ang manghod ni Keara. Niini natandog ang iyang balatian.
"Mobalik ko sa siyudad, Tiyo," pananghid ni Gio.
"Kakalit ba niining imong desisyon, Dong?" matud ni Mano Sebastian.
"Kuhaon ko lang ang akong mga gamit sa panambal. Mobalik dayon ko dinhi aron makatabang sa katawhan nga nagkinahanglan sa akong serbisyo."
Migikan dayon si Gio paingon sa siyudad. Apan ang iyang hunahuna nagdako ang tinguha nga makabalik dayon sa Kanhulaw tungod kang Keara, sa manghod niini ug sa tanang katawhan nga nagkinahanglan sa iyang panabang. (Kataposan)