Mag-tsa lang una

Cawayanan, Mabini, Bohol

Mitikyop na usab ang kagabhion. Nagmingaw na sa Kanhulaw. Sayong nanghipos ang mga lumolupyo sa maong dapit sa ilang kaugalingon. Wala nay nagtikawtikaw sa kadalanan. Misunod ang katawhan sa awhag sa mayor ug sa kura paruko nga dili sila maglaaglaag panahon sa kagabhion aron dili sila madisgrasya sa misiaw sa pagpanghasi nga magtiayon nga mangtas nga ungo.

Daghan na og nabiktima sila si Berok ug Pekta, ang magtiayong ungo. Inig-abot sa alas otso sa gabii mahimo silang dagkong iro ug magkuyog sa pagpamalbal. Niadtong miaging gabii nakabiktima silag magtiayon nga adunay duha ka anak. Gihurot nilag suyop ang dugo ug gikaon ang atay ug kasingkasing sa ilang nabiktima.

Tungod sa maong hitabo mimando si Mayor Doroteo Cosay sa katawhan nga magmabinantayon kanunay. Gipaalerto niya ang kapolisan sa lungsod. Magpatrolya na ang kapolisan panahon sa kagabhion inabagan sa mga barangay tanod sa kabarangayan.

"Molakaw ba kita karon, Berok," nangutana si Pekta kang Berok nga naghukdong sa beranda sa ilang balay nga nahimutang taliwala sa dakong lasang.

"Oo, Pekta," tubag sa bana nga ungo. "Kinahanglan nga katambalan na usab nato karong gabhiona ang atong kauhaw sa dugo sa tawo."

"Dili kaha kita mameligro? Nakabalita ra ba ko nga magpatrolya na kada gabii ang kapolisan ug tanod sa lungsod."

"Mag-amping lang kita, Pekta. Total, kun mahimo na unya kitang dagkong iro makatimaho man kita kun may tawo nga magpaduol kanato. Sayon ra unya alang kanato ang paglikay sa kadaot."

Nianang pagka alas otso nangahimo na usab silang dagkong iro. Migawas sila sa ilang gipuy-an  ug tulin nga nanglakaw tadlas sa kasagbotan. Wala sila mosubay sa dalan kay basin og masugatan nila ang mga polis ug barangay tanod nga nagpatrolya. Maoy ilang tumong karon ang barangay Tambulilid.

Mingaw kaayo ang tibuok balangay sa ilang paghiabot. Wala gayoy bisan usa na lang ka tawo nga nagtikawtikaw sa kadalanan. Nanerado na sa ilang panimalay ang mga lumolupyo sa maong dapit.

Taudtaod nakatimaho sila og tawo nga ingon sa nagkaduol sa ilang nahimutangan. Mipasalipod silag maayo sa bagang kabugangan daplin sa dalan. Gipaabot nila nga mahiduol ang tawo sa ilang gitagoan kay ila dayon kining layogon kun matungod na kini sa ilang gitagoan.

Apan kalit silang gikulbaan dihang ilang nasuta nga ang mga polis ug barangay tanod ang mga tawo nga nagpatrolya ug nagkaduol sa ilang nahimutangan. Mitago silag maayo sa bagang sagbot aron dili sila makit-an.

Dihang misaylo na sa ilang gitagoan ang mga polis ug barangay tanod nga nagpatrolya nanggawas sila si Berok ug Pekta gikan sa kasagbotan. Nagkasabot sila nga moadto sila sa barangay Dakit. Mamasin sila nga makakaplag og mabiktima didto. Tuod man, nangadto sila sa maong barangay.

Sama sa barangay Tambulilid, ilang natukmaan nga nagmingaw ang barangay Dakit. Serado ang kabalayan. Nakahunahuna kadto si Berok nga manaka silag kabalayan aron balbalon ang nangatulog nga mga tagbalay. Apan gibadlong siya ni Pekta kay makuyaw ang maong buhat kay basin nakapangandam ang tagbalay ug sila hinuon ang maalaot.

Kaadlawon na lang apan wala pa gayod sila makabiktima og tawo. Si Pekta miagda na kang Berok nga mamauli nalang sila kay basin hiabtan sila sa kabuntagon. Inigka alas singko sa buntag mahibalik na ra ba ang naandan nilang pagka tawo.

Tuod man, mibalik sila sa ilang agi. Padulong na sila mopauli sa ilang gipuy-an. Wala dangtig dugay natukmaan nila ang usa ka basurahan. Dihay natimahoan si Berok, usa ka matang sa basura nga iyang nagustohan. Iya kining gikuha ug gidala sa ilang pagpauli sa ilang gipuy-an.

Nianang pagka alas singko sa buntag naulian na sila sa naandan nilang pagka tawo. Mikuha si Berok og init nga tubig gikan sa gitak-ang nga takuri. Miipis siyag init nga tubig ngadto sa baso. Unya kadtong basura nga iyang nakuha kagabii iyang gilunod ngadto sa baso. Wala madugay napula ang tubig sa sulod sa baso. Mibatig kahimuot si Berok sa iyang nakita. Uran-uran, iya kining giinom.

"Unsa nang imong giinom, Berok," miduol si Pekta kaniya og nagsusi.

"Napkin kini nga napuno sa regla sa babaye nga akong gihunol sa init nga tubig," tubag ni Berok. "Wa man ta makabiktima kagabii, magtsa lang una ta!'' (Kataposan)