Kaadlawon. Wala akoy timik nga nagpahipi sa dakong punoan sa akasya atbang sa pultahan sa karaang balay. Mingaw ang kalikopan. Maigmaton kong nagpaningod sa mga kasikas sa palibot. Taudtaod na ko nga nagpaniid. Naghinamhinam na ako nga makasaksi sa buot kong sutaon.
Naaghat ko pagpaniid sa karaang balay tungod sa nabaniog nga tabitabi nga aduna kunoy multo nga nagpuyo sa maong balay. Daghan na ang nakakita niini panahon sa kaadlawon. Kining karaang balay gipanag-iya nila ni Lino-Berta nga maarang-arang og kahimtang. Atua na manimuyo sa Mindanao ang magtiayon nga walay anak.
Mikilas ang akong mga mata sa kangitngit dihang nabati ko ang pag-uwang sa mga iro. Nanglimbawot ang akong mga balahibo. Miandar dayon ang akong kakulba.
Gihiram ko ang gamay’ng flashlight sa bulsa sa akong karsones. Mikusog ug mikusog pa gayod ang pagbutok-butok sa akong dughan. Ingon sa akong paghikit-an ang multo nga naglakaw.
Wala tuod ako masayop. Paglabay sa pipila ka gutlo nakita ko ang usa ka babaye nga naglakaw nga puti ang sinina. Maoy girumbo niini ang bukas nga pultahan sa karaang balay. Gipanid-an ko ang babaye. Mao tingali kini ang giingon nilang multo, nakaingon ako sa hilom.
Walay lingilingi ang babaye nga miagi sa akong tungod. Gisundan ko kini sa igong gilay-on. Mipaturatoy lang paglakaw ang babaye nga puti og sinina ngadto sa kangitngit paingon sa pultahan sa karaang balay. Nasabtan ko nga sinati kaayo ang babaye sa dapit kay bisan sa kangitngit giyano lang niini pagsubay kadtong gamay’ng dalan-dalan lagbas sa mga sagbot nga amorsiko sa nataran sa karaang balay.
Nagkinto ako nga misunod sa babaye sa pagsulod sa pultahan. Ngitngit kaayo ang sulod, ug mao lang ang akong gisunod ang multo sa anino sa babaye.
Kalit nga nawala ang babaye. Misamot pagkulba ang akong dughan. Gibati ko ang hilabihan kahibulong niadtong misteryosong babaye nga mikalit lang og kawala. Tinuod kaha nga usa ka multo ang maong babaye?
Nakahukom ako nga magpabilin sulod sa balay og pipila ka gutlo aron sa pagpaniid. Namasin ako nga mopakita pag-usab ang babaye. Nangandam ako sa akong kaugalingon sa bisan unsang mahitabo niadtong tungora. Nag-ampo nga dili dag-on sa kahadlok.
Pagkilab sa pipila ka gutlo, nakahukom ako nga mopauli na lang kay wala na gayod mopakita ang babaye. Sa dihang mobalik na unta ako sa akong agi, kalit may nasawod sa akong mga dalunggan nga mga kagiki.
Gipanid-an ko kun diin gikan ang maong pinugngang mga katawa. Naggikan sa usa sa mga lawak sa karaang balay. Midali ako pagduol. Ug kini ang akong nabati.
"Dili nato kanunayon ang pag-anhi dinhi, Long," tingog sa babaye. "Nabaniog na baya nga duna kunoy multo dinhi."
"Unya," tingog sa lalaki," asa na man sab ta magtagbo?"
"Mahimong anhi gihapon basta dili kanunay."
"Ikaw ang mag-igo."
Nakapanglingo ko sa akong nabati. Nakaila ako sa tag-iya sa maong tingog. Si Balonglong ang lalaki, bana ni Pacita. Si Rufina usab ang babaye, asawa ni Duman. Wala lang intawo'y kalibotan ang ilang masig ka kapikas nga nagdula silag kalayo.
Nakapanaguto ako ug dayon mihinay pagpahilayo sa maong dapit. Nasuta ko nga dili diay kahadlokan ang nabaniog nga multo sa karaang balay. – Kataposan