Malipayon si Kadyo sa iyang pagpauli gikan nga nanagat. Daghan siyag kuha. Sagol-sagol lang. May danggit. Mulmol ug uban pang isda sa bato.
"Makagorbo na sab ko ani," matud niya sa hilom.
Walay maayong buot si Caring, asawa ni Kadyo, nga nagtan-aw sa mga isda. Wala siya mahimuot bisag daghan og kuha ang iyang bana sa pagpanagat.
"Makakuwarta na sab ta, Caring." Mikatawa si Kadyo.
Apan si Caring wala matakdi sa kalipay ni Kadyo.
"Makakuwarta lagi apan pinaagi sa binuang nga pagpangisda!" Nataas ang tingog ni Caring.
"Karong panahona, Caring, ang wise lang. Tinuod, lagtang ang akong gigamit sa pagpangisda apan kon di ko mogamit ani, malunosan ta ug ang upat nato ka mga anak."
Ang pagpanagat ra ang pangita ni Kadyo. Ug si Caring miabang pinaagi sa pagpanawat og labada. Sa lungsod sa Bago, nailhan si Kadyo nga buotang mananagat. Apan sa pagpangadagko sa ilang mga anak, nga nagtungha na sa hayiskol ang ilang kamagulangan, nakatagamtam na sila og kalisod. Mao nga migamit si Kadyo sa pagpanglagtang.
Ang lagtang usa ka paagi sa pagkuha sa isda nga dali ra. Hugaw sa tawo kini nga saglan og hilo. Isabod sa dagat nga may igo-igong giladmon. Kusog mokaon ang mga isda sa bato niini. Mao nga dali ra silang maluya ug dali ra usab kuhaon pinaagi sa pukot.
Sukad nga migamit si Kadyo sa lagtang, kanunay na siyang makakuhag daghang isda. Dagko na siyag halin ug medyo miharuhay na ang ilang pagpuyo.
Nanglabay ang mga adlaw. Nagpadayon si Kadyo sa mao niyang matang sa pagpanagat. Ug si Caring nagpadayon usab sa pagsupak sa maong pangita sa iyang bana.
"Illegal kanang pangitaa, Kadyo. Ngano man diay kon magkalisod ta basta di lang nianang matanga sa pagpanagat." Usa ka gabii, gimaymayan ni Caring si Kadyo samtang nanghigda sila sa ilang lawak daplin sa baybayon.
"Pasagdi ako, Caring." Gahi ang tingog ni Kadyo. "Akoy nangita alang sa atong mga anak. Para kini sa ilang kaayohan. Unsaon nato sa pagpaeskuyla sa hayiskol sa atong kamaguwangan ug sa iyang mga igsuon kon di ko mangitag paagi aron makakuwarta?"
"Oo lagi. Apan sa legal nga paagi unta."
"Katulgon na ko, Caring. Di na nato kana lalisan!"
Walay nahimo si Caring. Mihilom na lang siya. Natugkad niya nga dili gayod magpabadlong kaniya ang iyang bana. Nakapangagho siya.
Karong buntaga, nagpautaw-utaw si Kadyo sa dagat sakay sa iyang baruto. Nagnanaw siya sa dapit nga angay niyang itsahan sa lagtang. Dihang may dapit na siyang nakita duol sa gitaktakan niya sa pukot, gikinamot lang niya sa pagsabod ang lagtang ngadto sa dagat. Sa iyang hunahuna nagdula-dula ang tumang kalipay. Kuwarta na usab!
Nalingaw siya sa iyang gibuhat. Wala siya makamatikod sa mga tawo nga mipaduol kaniya nga nagsakay usab og baruto.
"Ayaw pagpakita og daotang mga lihok!"
Nahalingi si Kadyo sa gigikanan sa tingog. Ug kalit nga mikuba ang iyang dughan. Mga Bantay Dagat. Ug ulahi na siyang nakaamgo. Gidakop siya tungod sa mao niyang matang sa pagpangisda. Nahunahuna niya ang iyang pamilya. Sa higayon nga mabilanggo siya, kinsa na man lay saligan niini sa panginabuhi? Lawom nga panghupaw ang iyang gibuhian. — Kataposan