Wa’ kaba mahibu’ng nganong bisitahon ang Sugbo sa mga nag-ambisyong mokandidato sa piniliay sunod tuig? Wa’ kaba makapangutana nganong human magdeklarar sa ilang kandidatura, ang Sugbo ang ilang nag-unang puntirya? Gawas nga dinhi sa Sugbo nihakot og kapin sa usa ka milyon ka boto si Presidente Gloria Arroyo, nga maoy naghatud kaniya sa kadaugan, ang mga Sugboanon ang giisip nga may hiniusang tingog sa matag piniliay. Buot ipasabot, mas naila ang Sugbo nga may usa lang ka kandidatong suportahan sa piniliay. Ug karong nagsingabot ang piniliay, gipanlantaw nga susamang baruganan ug prinsipyo ang motumaw sa mga Sugbuanon.
Apan unsa pay naa sa Sugbo nganong suki ning paraygan sa mga politikong nag-ambisyon og nasudnong posisyon? Ang Sugbo gihapon ang may labing daghang botante sa kapin sitenta ka mga lalawigan sa nasud. Ug bisan sa mga bag-ong botante nga nagparehistro, ang Sugbo gihapon ang may labing daghang bag-ong botante sa tanang mga probinsya. Nagpasabot lang ni unsa ka dako, ka impluwensyado ug kalapad ang mamahimong papel sa Sugbo sa piniliay sunod tuig. Base sa datus gikan sa Comelec, nitala ang Sugbo 2,227,803 ka mga botante sa buwan palang sa Mayo ning tuiga.
Impluwensyado di’ lang ang Sugbo sa eleksyon, apan ang lain pang tulo ka dagkong lalawigan sa Visayas. Ang Negros Occidental ana-a sa ikatulo sa may labing daghang botante nga may 1,575,159. Ug ang lalawigan sa Ilo-ilo nakasu’d sa ika-siyam sa adunahang lugar kun boto ang hisgutan. Nitala ang probinsya og 1,250,095 ka mga botante. Gipanlantaw nga karon, mas pang nidaghan ang maong mga botante human manira ang Comelec sa ilang registration. Ang Davao del Sur lang ang nakasu’d sa nag-unang napu’ ka lalawigan gikan sa Mindanao nga may 1.3 milyones ka mga botante.
Sa labing uwahing taho nga gipagawas sa Comelec, Sugbo gihapon ang nag-una sa may labing daghang bag-ong botanteng nagparehistro. Sa buwan sa Hulyo, nikabat sa 102,813 ka mga bag-ong botante ang natala sa tibuok lalawigan. Kini gihapon ang nag-una sa tanang mga lalawigan sa nasud. Samtang ang Central Visayas ang ana-a sa ika-upat sa tanang rehiyon nga may labing daghang bag-ong mga botante nga may kapin sa 155 ka libo ka mga bag-ong botante. Ang National Capital Region ang nitala og kapin 273 ka libo ka mga bag-ong botante, ang labing daghan nga natala sa tanang rehiyon.
Ang pagdagsa sa mga bag-ong botante, matod sa Comelec, naggikan sa pag-aghat sa media sa publiko nga manginlabot ug magpakabana sa umaabot nga adlaw sa pagpili sa mga bag-ong lider. Tungod sa maong kampanya, buot sa mga bag-ong botante nga magpalista aron di’ lang magsaba-saba, apan aron may igong gahum aron sa pagtimbang-timbang ug pagboto sa mga haum nga kandidato nga mohupot sa nagkadaiyang posisyon. Dugang sa Comelec ang pagdagsa sa mga edaran na sa ilang buhatan, naggikan sa tinguha nilang mahatagan og de kalidad, tarung ug matinud-anon nga lider, di’ lang ang ilang henerasyon, apan labi na ang henerasyon sa ilang mga anak ug mga apo. Wa’ man makuha nila ang bag-ong nawong sa politika sa nasud, malaumon sila nga sa sunod nga henerasyon, adunay bag-ong dagway ang gobyerno sa Pilipinas.
Apan luyo sa kaikag nga gipakita sa mga bag-ong botante, sa Sugbo man o sa ubang bahin sa nasud, ang labing dakong pangutana, modagsa ba sila sa mga presinto sa adlaw mismo sa piniliay. Ug kung moabot man sila sa mga presinto aron sa pagbotar, unsa ba ka andam ang Comelec sa pag-alagad sa tanang mga botante? Ug labaw sa tanan, unsa ba ka kasaligan ang mga makina nga mo-alagad sa tanang buot mobotar? Mag-unsa man ang pagpakabana ug pagpanginlabot sa katawhan kung mapakyas ang Comelec sa pagpahigayon sa hapsay nga piniliay?
Email: rico_lucena@abs-cbn or ricolucena@yahoo.com