Alibangbang ni Duterte

Nisaad si President-elect Rodrigo Duterte og hingpit nga kausaban sa iyang sinultihan ug linihokan inig tungtong na niya sa labing taas nga katungdanan sa nasud unya sa udtong tutok sa Hunyo 30. Nipasalig siya nga ang kalig-on sa iyang panghunahuna makatabang niya paghingpit sa metamorphosis gikan sa laksot nga ulod ngadto sa matahom nga alibangbang.

Maong mangahas ko og subay sa nagkalainlain nga ang-ang sa kinabuhi sa alibangbang. Sa panghinaot nga atong malili, kon di man hingpit nga masabtan, ang usa sa daghan na uyamot nga mga pasumbingay sa sunod nga pangu sa republika, nga gituohan nga iyang gituyo aron pagpasalig nga tinuoray na gyong umaabot ang kausaban.

***

Ang matag alibangbang mosugod sa iyang kinabuhi isip itlog. Ang babayeng mga alibangbang magmatngon sa pagpili asa sila mangitlog. Kini tungod kay ang mga ulod (caterpillars) nga manggawas inigka pusa sa mga itlog pilian kaayo unsay ilang kan-on. Kasagaran sa mga alibangbang mokaon og usa ra ka tanom.

Gamay kaayo ang ulod nga moggawas gikan sa itlog, tawgon siya og first instar caterpillar. Bugtong niyang gimbuhaton mao ang pagkaon aron motubo. Una niyang piyestahan mao ang kabhang sa itlog, nga naglakip sa iyang inunlan. Isunod niya pagkaon ang humok ug gagmayng bahin sa mga dahon.

***

Samtang magtubo, mohuot ang ulod sa iyang panit kay ang orihinal nga panit di motubo uban niya. Kinahanglan siyang mohimo og mas dakong panit. Himuon ni sa ulod pinaagi sa pagpatubo og bag-ong panit ilawom sa unang panit. Kon di na gyod maigo, hukason ang unang panit ug mopuli ang mas dakong panit. Ang ulod tawgon og second instar ug makapadayon na sa pagtubo.

Samang proseso makahimo niyang third instar ug dayon fourth instar. Mao ra gihapon nga ulod apan lahi nang dagway. Ang unang tulo ka instar morang iti sa langgam apan ang kataposang instar mora nang bitin. Mag-ilis na sab og panit ug mahimong fifth instar.

***

Padayong mokaon, motubo mohuot sa panit ang fifth instar. Mag-ilis na sab og panit apan ang bag-ong panit mahimo nang kabhang (chrysalis). Ang ulod inanayng mahimong alibangbang. Ang mga pako motuybo sa ilawom sa panit sa di pa sapawan sa kabhang. Mausab ang baba sa ulod nga makausap ngadto sa baba sa alibangbang nga igo na lang mosuyop.

Human sa 10 ngadto sa 14 ka adlawon, ang alibangbang andam nang mogawas. Inig gawas sa alibangbang sa kabhang, gamay ug basa pang iyang pako, di pang kalupad. Ang alibangbang kinahang mopabuhagay og duga gikan sa iyang dughan subay sa mga ugat sa pako, nga makapaburot sa mga pako ngadto sa hingpit nga gidak-on. Dayon ang mga pako kinahanglang mouga ug mobansay-bansay sa iyang unod una makalupad.

[email protected].