Pagduko sa China

Tulo ka kauyonan ang gitumbok sa Department of Foreign Affairs nga sukaranan sa ilang pagtugyan ngadto sa China sa magtiayong Chinese nationals nga gipasanginlang nipusil ug nipatay sa duha ka opisyal ug niangol sa Consul General sa Chinese Consulate sa Dakbayan sa Sugbo: Ang Vienna Convention sa Diplomatic Relations sa 1961; Vienna Convention sa Consular Relations sa 1963; ug buwag nga kauyonan sa Pilipinas ug China.

Natuki nang mga probisyon sa duha ka kauyonan sa Vienna, nga bisan giunsa og pamugos sa DFA di gyod makadupa sa pagdumili sa nasudnong gobyerno sa pagdakop, pagkiha ug paghusay sa mga suspitsado. Apan wa gyoy gihatag nga detalye sa mas bag-ong kauyonan sa Pilipinas ug China.

* * *

Kay wa man moboluntaryo og dugang kasayuran ang DFA, nagsusi ko tinuod bang naduphan sa bilateral agreement ang duguong insidente sa consulate. Natultolan nakong kinatibuk-ang kopya sa Consular Agreement sa People's Republic of China ug sa Republic of the Philippines.

Duha ka artikulo ang akong nakit-an nga nahilambigit sa kaso: Ang Article 34 nagmando nga di mahimong dakpon ug tanggungon ang consular officers; samtang ang Article 35 nagmando nga di sila makiha ug mapaubos sa huridiksiyon sa mga hukmanan gawas lang sa mga kasong sibil.

* * *

Kinsa man ang consular officers? Segun sa kauyonan, maglakip ni bisan kinsa nga gitahasan og consular functions. Mahimong maapil ang asawa nga giila nga maoy pangu sa visa section sa consulate. Wa mahisgoti sa kauyonan mahimo bang iapil ang bana nga di kawani sa consulate ug maoy gitumbok nga mamumuno.

Naklaro na nga bisan unsa pay sulti sa kauyonan andam ang Pilipinas nga mohatag sa tanang gipangayo sa China uban ang panghinaot nga bugtian sa China ug ubang kanasuran og samang pabor kon simbako may Pilipinhong consuls nga maapiki sab.

Ambot nganong hangtod karon wa maleksiyon silang Presidente Noynoy Aquino ug kaubanan nga ang China kamao lang motuman sa balaod nga pabor nila apan di managana pagpanghasi kon ang balaod mosukwahi sa ilang interes.

* * *

Napirmahan ang kauyonan sa Manila niadtong Oktubre 29, 2009 nilang Alberto Romulo, kanhi foreign affairs secretary sa Pilipinas, ug Yang Jiechi sa China. Naabtan og upat ka tuig una na-ratify sa mga bay balaoranan sa duha ka nasud niadtong Hunyo 14, 2013. Hingpit nga napatuman ang kauyonan niadtong Hulyo 13, 2013.

Gawas sa Pilipinas gipugos sab sa China ang ubang kanasuran sa pagtugyan sa ilang mga molupyo nga nakahimo og krimen gawas sa China. Manguros na lang tang daan. Hinaot nga kunsaran sa gasa kakamakiangayon ang kasingkasing sa mga tagduma sa China kon--simbako, layo ra to, tabukon og pito ka lawod--ang Pilipinas na sab ang mangayo og pabor gikan nila.